Biologiya 5 new indd

z a n j i r i n i
  hosil  qiladi.  Oziq  zanjirining  birinchi  hal- 
qasida  avtotrof  o ‘simliklar  turadi.  Ular  produtsent  organizm  b o ‘ lib, 
ikkinchi  halqasida  konsumentlar,  oxirgi  halqasida  redutsentlar  ish-
edurtm_uz
80

---

Q e d u rtm _ u z
tirok  etadi.  Masalan,  b u g ‘doyni  chigirtka  yeydi.  Chigirtkani  baqa 
tutib  oladi.  Ilon  baqa  bilan  oziqlanadi  va  burgutga  ozuqa  b o ‘ ladi. 
Chigirtka,  baqa,  ilon,  burgut  konsument  organizmlar,  ya’ ni  tay- 
yor  organik  moddalarni  iste’ mol  qiladi.  Bakteriya  va  zam burug‘ lar 
redutsentlar  bo‘ lib,  organik  moddalarni  mineral  moddalargacha 
parchalaydi  (74-rasm).
з 
^  
_x 
x 
2
•O':
74 -ra sm .  Oziq  zanjiri:  1 - o‘simlik;  2 -  chigirtka;  3 -  baqa;  4 -  i lon;
5 -  burgut;  6 -  chirituvchi  bakteriya  va  zamburug‘lar.
Oziq  zanjirining  biror  halqasi  uzilsa,  keyingi  halqaga  ta’ sir 
ko‘ rsatadi.  Masalan,  yo m g ‘ ir  kam  y o g ‘gan  yillarda  o ‘simliklar  yax­
shi  rivojlanmaydi.  Natijada  chigirtkalar  kamroq  b o ‘ ladi,  chigirtka 
bilan  oziqlanuvchi  qushlar,  hasharotxo‘r  qushlarni  iste’ mol  qiluvchi 
yirtqich  qushlarning  soni  ham  kamayadi.
Tirik  organizmlar  bir-biriga  va  tashqi  muhitga  ta ’sir  ko‘rsatib, 
doimo  aloqada  b o ‘ ladi.
. ekologik  omil
•  yashash  muhiti
О*"*”*11  * biotsenoz
•  produtsent
konsumentlar
•  redutsent
^
  1.  Ekologik  omil  deganda  nimani  tushunasiz?
2.  Antropogen  omillarga  nima  kiradi?
3.  Oziq  zanjiri  nima?
4.  Biotsenoz  tarkibiy  qismlariga  nimalar  kiradi?
4
1
6 -B io lo g iy a ,  5
81

---