Biologiya 5 new indd



Download 5,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/118
Sana22.01.2022
Hajmi5,35 Mb.
#400272
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   118
Bog'liq
5-biologiya

edurtm_uz
0 ^ .
  1.  0 ‘simliklar  qanday  xususiyatlarga  ega?
2.  0 ‘simliklar  tabiatda  qanday  ahamiyatga  ega?
• f .   3.  Nima  uchun 
0
‘simliklar  kislorod  manbai  hisoblanadi?
4.  0 ‘simliklarni  sistematikaga  solishda  qanday  birliklardan  foy­
dalaniladi?
5.  O‘simliklar  dunyosi  qanday  guruhlarga  bo‘ linadi?
6.  Makkajo‘xori  sistematikasini  aytib  bering.
28-rasmni  ko‘rib  chiqing.  Berilgan  matnni  o‘qib,  savollarga  ja­
vob  bering.
2 8 - r a s m .  Pristli  tajribasi.
38


r
^
o
  © e d u rtm _ u z
Ta'lim Markazi
1771-yilda  britaniyalik  tabiatshunos  olim  Jozeff  Pristli  quyidagicha 
tajriba  o‘tkazdi  (28-rasm).  Ikkita  shisha  idish  ostiga  bittadan  sichqon 
qo‘yib,  ikkinchi  shisha  idishga  tuvakdagi  o‘simlikni  ham  joylashtirdi. 
Ma’ lum  vaqt  o‘tgandan  so‘ ng  birinchi  idish  ostidagi  sichqon  o‘ lib 
qoldi,  ikkinchi  idishdagisi  esa  tirik  qoldi.
1.  Birinchi  idishdagi  sichqonning  o‘limiga  nima  sabab  bo‘ ldi?
2.  Nima  uchun  ikkinchi  idishdagi  sichqon  tirik  qoldi?
3.  Siz  bu  tajribadan  qanday  xulosaga  keldingiz?
2. 
Dorivor  qoqio‘tning  rasmidan  foydalanib,  daftaringizga  uning 
tashqi  tuzilishi  haqida  ma’ lumot  yozing.
Dorivor  q oqio‘ t
Tashqi  tuzilishi
Ж
2 -a m a liy  
m a s h g ‘ ulot. 
0 ‘ s im lik la r 
barg id a n  
g e rb a riy  
^ ^   ta y y o rla s h .
Kerakli  jihozlar.  10  xil  o‘simlik  barglari,  oq  qog‘oz,  skotch, 
gazeta,  faner  bo‘ laklari.
Ishni  bajarish  ta rtib i.
1.  Maktab  yoki  uyingiz  atrofidagi  10  xil  o‘simlik  bargidan  na- 
muna  oling.
2.  Quruq  latta  bilan  changini  arting.
3.  Gazeta  yoki  qog‘oz  orasiga  bargni  tekis  qilib  joylashtiring.
39


4.  Har  bir  bargni  gazeta  orasiga  olib,  tayyorlangan  namunalarni 
bir-birining  ustiga  taxlang.
5.  Namunalar  tekis  qurishi  uchun  ularni  ikkita  faner  orasiga 
joylashtiring.
6.  Namunalar  mog‘orlab  qolmasligi  uchun  ustidagi  gazetalarni 
har  kuni  almashtiring.
7.  Barglari  qurib  qotgach,  oq  qog‘ozga  skotch  yordamida  yo- 
pishtiring.
8.  Ota-onangiz  yoki  o‘qituvchingiz  yordamida  quritilgan  barg 
qaysi  o‘simlikka  tegishli  ekanligi  va  namuna  olingan  sanasini 
barg  tagiga  yozib  qo‘ying.
9 - §   T u b a n   o ‘ s i m l i k l a r
S u v o ‘ t la r   tuban  o ‘simlik  b o ‘ lib,  tanasi  organlarga  b o ‘ linmagan- 
ligi  sababli, 
q a t t a n a
  yoki  tallom  (organlarga  b o ‘ linmagan  tana) 
deb  ataladi.
Barcha  suvo‘tlar  xrom atoforga  ega.  Xrom atoforda  pigment 
joylashgan  bo‘ ladi.  Suvo‘tlar  tarkibidagi  pigm ent  (rang  beruvchi 
m odda)  turiga  k o ‘ ra  qizil,  yashil,  q o ‘ n g ‘ ir  suvo‘tlarga  b o ‘ linadi. 
Bir  hujayrali  suvo‘tlarga  xlorella  va  xlamidomonada;  ko‘p  hujayrali 
suvo‘tlarga  ulotriks,  spirogira,  porfira,  laminariya  misol  b o ‘ ladi.
X lo r e lla   -   sharsimon  yashil  suvo't 
(29-rasm). 
Kosachasimon  xromatofori- 
da  yashil  xlorofill  pigmenti  joylashgan. 
Yorug‘ lik  ta’ sirida  xrom atoforda  organik 
moddalarni  sintezlab  avtotrof  oziqlanadi. 
Suvni  kislorodga  boyitadi.  Oqsilga  boy 
b o ‘ lganligi  sababli  chorva  mollari  uchun 
ozuqa  sifatida  ishlatiladi.
X la m id o m o n a d a   -   yadro  va  qisqa­
ruvchi  vakuolga  ega  yashil  suvo‘t.  Qizil 
ko‘zchasi  yo rug‘ likni  sezadi.  Xivchinlari 
yordamida  yo rug‘ likka  qarab  harakatla-
edurtm_uz
2 9 -ra s m .  Xlorella.
1 -  sitoplazma;  2 -  xroma­
tofor;  3 -  yadro;
4 -hujayra  qobig‘i.
40



Download 5,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish