Biologiya 5 new indd

f a u n a
  deyiladi.  Ular  erkin  harakatlana  ola- 
digan  eukariot  organizmlar  b o ‘ lib,  oziqlanishi  geterotrof  usulda
c 
d
17-rasm .  Tirik  organizmlar:  a -  bakteriyalar  dunyosi;  b -  zamburug‘ lar 
dunyosi;  c -  o‘simliklar  dunyosi;  d -  hayvonot  dunyosi.
24

---

amalga  oshadi.  Ko‘ p  hujayrali  hayvonlar  nerv  sistemasi  va  sezgi 
organlari  (ko‘ rish,  eshitish,  ta ’ m  bilish)ning  mavjudligi  bilan  boshqa 
tirik  organizmlardan  farq  qiladi.  Hayvonlar  nerv  sistemasi  va  sezgi 
organlari  yordamida  tashqi  muhitdan  kelayotgan  m a’lumotni  qabul 
qiladi  va  unga  javob  qaytaradi.
Organik  olamda  yana  shunday  mavjudotlar  borki,  ular  mustaqil 
yashay  olmaydi.  Bunday  hayot  shakllari  viruslar  deyiladi.
V iru s la r.  Viruslar  hayotning  hujayrasiz  shakli  b o ‘lib,  jonsiz  va 
jonli  tabiat  o ‘ rtasida  oraliq  o ‘ rinni  egallaydi.  Chunki  viruslar  faqat 
hujayra  ichiga  kirgandagina  tirik  organizmlarga  o ‘xshash  belgilarni 
namoyon  qiladi,  ya’ ni  ko ‘payadi.  Hujayradan  tashqarida  tiriklik- 
ka  xos  belgilarni  namoyon  qilmaydi.  Viruslar  hujayra  ichiga  kirib, 
uning  ozuqa  moddasi  hisobiga  ko‘ payadi  va  hujayrani  nobud  qi­
ladi.  Viruslar  hamma  hujayraga  ham  ta ’sir  qilavermaydi.  Masalan, 
gepatit  A  va  B  virusi  jigar  hujayralarida,  gripp  va  koronavirus  nafas 
y o ‘llarining  shilliq  qavatida,  gerpes  virusi  lab  epiteliysida  parazitlik 
qiladi.  Bakteriyalarda  bakteriofag,  o ‘simliklarda  tamaki  mozaikasi 
virusi,  hayvonlarda  quturish  virusi  parazitlik  qiladi.