Biologiya 5 new indd

Q e d u rtm _ u z
2.  Quyida  berilgan  hayvonlarga  xos  belgilarni  ta’riflang.
a)  yomg‘ir  chuvalchangi;
b)  shilliqqurt;
c)  xonqizi.
5-am aliy  m a s h g 'u lo t.  Suvarak  va  asalarining  hayot  siklini 
o'rg a n ish .
Kerakli  jihozlar.  Umurtqasiz  hayvonlarning  hayot  sikli  ifodalan- 
gan  plakat  va  o‘quv  filmi.
Ishni  bajarish  ta rtib i.
1.  Suvarakning  rivojlanish  bosqichlarini  rasmdan  yaxshilab  o‘r- 
ganing  (63-rasm).
2.  Suvarakning  tashqi  tuzilishiga  e’tibor  bering.
6 3 -ra s m .  Suvarakning  hayot  sikli:  1 - tuxumi;  2 -  l ichinkasi;
3 -  voyaga  yetgan  hasharot;  4 -  urg‘ochi  suvarak;
5 -  erkak  suvarak.
68

---

3.  Quyidagi  matnni  diqqat  bilan  o‘qing.
O‘simliklarda  bo‘lgani  kabi  hayvonlarda  ham  hayot  sikllari  katta 
ahamiyatga  ega.  Hasharotlarning  hayot  siklida  chala  va  to‘liq  o‘zgarish 
bilan  rivojlanish  kuzatiladi.  Chala  o‘zgarish  bilan  rivojlanuvchi  hasha- 
rotlarga  suvarak,  ninachi,  chigirtka,  termit  va  qandala  kiradi.  Ularning 
rivojlanish  ketma-ketligi  quyidagicha:  tuxum ^lichinka^voyaga  yetgan 
hasharot.
Suvarak  ovqat  qoldiqlari  bilan  oziqlangani  uchun  oshxonada  ko‘p 
uchraydi.  Urg‘ochisi  pana  joyga  tuxumini  qo‘yadi.  Tuxumdan  chiqqan 
lichinka  to ‘rt  marta  tullab,  besh  yoshni  o‘taydi.  Har  tullaganda  xitinli 
po‘stini  tashlab  o‘sadi.  Oziq  mahsulotlariga  tegib,  turli  kasalliklar  kel- 
tirib  chiqargani  uchun  suvaraklarni  yo‘qotishga  harakat  qilinadi.  Su- 
varaklarning  hayotini  bilgan  holdagina  ularni  xonadonlardan  yo‘qotish 
mumkin.
4.  Yuqorida  berilgan  matn  asosida  har  bir  xatboshiga 
qisqa  sarlavha  qo‘ying.
5.  Asalarining  hayot  sikli  berilgan  rasmni  diqqat  bilan 
o‘rganing  (64-rasm).
6.  Rasmdagi  ketma-ketlikka  e’tibor  bering.