Biologik kimyo

8.4. Piruvat ishtirokida kechadigan reaktsiyalar

Piruvat ishtirokida kechadigan reaktsiyalarning uch turi mavjud:

1- tur. Piruvatdan etanol hosil bo`lishi spirtli bijg`ish deb ataladi.

Glikoliz mahsuloti bo`lgan piruvat etanol, laktat va atsetilkoenzim A ga aylanishi mumkin. Barcha tirik organizmlarda glyukozani anaerob parchalanishidan piruvat hosil bo`lgunga qadar asosan bir yo`nalishda kechadi. Hosil bo`lgan piruvat odam,

282

hayvon va o`simlik organizimida sut kislotasiga aylansa, ko`pchilik mikroorganizmlarda, yuqori faollikka ega bo`lgan dekarboksilaza fermenti ta`sirida dekarboksillanib, sirka aldegidga aylanadi. Hosil bo`lgan mahsulot alkogoldegidrogenaza fermenti ta`sirida NAD*H ishtirokida qaytarilib, etil spirtiga aylanadi.

Piruvatdе- Alkоgоl-

karbоksilaza dеgidrоgеnaza

Glyukоza Piruvat Atsеtaldеgid Etanol


CO₂ (etanal) NAD·H + H⁺ NAD⁺
Odam to`qimalarida asosan, jigarda bo`ladigan alkogoldеgidrogеnaza etanolni atsеtaldegidgacha oksidlaydi, u esa aldegiddegidrogеnaza fermenti yordamida moddalar almashinuviga jalb etiladi:
aldegiddegidrogenaza
Atsеtaldеgid Atsеtat


(etanal) NAD∙H+H⁺ NAD⁺


Atsetil-KoA-sintetaza
Atsеtat + KoASH+ATF Atsеtil ~ SKoA + AMF + H₄P ₂O₇

Atsеtat Atsetil-KoA-sintetaza fermenti ta`sirida faollanib, faol Atsеtil ~ SKoA Krеbs sikliga bog`lanadi.

2 – tur. Piruvatdan laktat hosil bo`lishi. Yuqoridagi glikoliz jarayonida piruvatni HADH<sub>2</sub> hisobiga qaytarilishidan laktat hosil bo`ladi. Reaktsiyani laktatdegidrogenaza fermenti katalizlaydi.