Biologik faol moddalar texnologiyasi

 
1.29-rasm. Hujayra, to‗qima va o‗simlik organlarini kultvatsiyalash turlari 
Dori vositalarini yangi texnologiyalar bilan olish 
hayvon organizmi hujayralari (maymun buyragi hujayralari 
kulturasi asosida) va fibroblastlar (inson donor qoni, suv 
chechak va poliomielitga qarshi vaksina ishlab chiqarish 
texnologiyasi mukamallashtirilgan) asosida ham amalga 
oshirish mumkin, bu o‗z navbatida sifatli profiliktik 
preparatlar bilan ta‘minlanishga imkon berdi va tabiiy ospani 
yo‗qotilishiga olib keldi va poliomielitni mininmumgacha 
pasayish imkonini berdi. Hozirda, donor qonidan inson 
leykotsitlarini kultivatsiyalashga asoslangan interferon olish texnologiyasi ham muaffaqiyatli ishlab 
kelmoqda. 
Mikrodunyo bioob‘ektlariga tez ko‗payish hususiyati xosdir (viruslar, bakteriofaglar) 
Achitqilarni bo‗linishi 90 -120 daqiqada 1 marta amalga oshadi, bakteriyalarniki esa 20 - 60 
daqiqada 1 marta amalga oshadi. 
Mikrodunyo bioob‘ektlariga tez ko‗payish hususiyati xosdir (viruslar, bakteriofaglar) 
Achitqilarni bo‗linishi 90 -120 daqiqada 1 marta amalga oshadi, bakteriyalarniki esa 20 - 60 
daqiqada 1 marta amalga oshadi. 
YAngi texnologiyalarni qo‗llash orqali biologik faol moddalarni o‗simlik xom ashyosidan 
olishni yovvoy holda o‗suvchi o‗simliklari yig‗ib olish yoki plantatsiyalarda o‗stirish orqali olish bilan 
solishtirganda, quyidagi ustunliklarga ega; 
1. xom ashyo sifatini nazorati; 
2. Ajratish (ekstraksiya) va mahsulotni tozalash; 
3. Konsentrlash; 
4. Ishlab chiqarishni turg‗unligi; 
5. Tibbiyot preparatini tayyor shaklini 
1.30-rasm. Vektorlar . 

---

45 
tayyorlash imkoni. 
Bularning hammasi ishlab chiqarish rentabelligini, narxini (pasayishini) va ishlab chiqarish 
ekologik jihatlarini belgilaydi. 
•
Biotexnologiyada ishlatiladigan ba‘zi bir terminlar 
•
in vitro – (lotinchadan – «shisha ichida») – eksperimentlarni bajarishning shunday 
texnologiyasiki, bunda tajribalar «probirka ichida», ya‘ni tirik organizmdan tashqarida bajariladi.
•
invivo – Tajriba tirik organizmda o‗tkaziladi (Odam yoki hayvon modelida). 
•
in situ – Biologiyada bu tushuncha voqeilikni maxsus sharoitlarda olib bormasdan o‗z joyida va 
o‗z xolicha kuzatishdan iborat. Tirik xayvonlarni kuzatish yoki rasmga tushirish, organizmni tabiiy 
sharoitda kuzatilganligi (yoki rasmga tushirilganligi) aniq qanday va qaerdaligini bildiradi.
•
in silico - termini ko‗p xollarda biologik eksperimentlarni kompyuterli modellashtirishda 
ishlatiladi. 
•
ex vivo (hayotdan olingan degani), bu «organizmdan tashqarida ro‗y berishini», ya‘ni 
organizmdan ajratib olingan tirik to‗qima bilan sun‘iy tashqi sharoitda tajriba o‗tkazishdan iboratdir.