Biologik faol moddalar texnologiyasi

2. Vaksinalar paydo bo‗lish tarixi.
3. Vaksina va zardoblarni ishlab chiqarish.
3.1. Vaksinalarni olish. 
3.2. Zardoblarni olish. 
4. Profilaktik davolovchi preparatlar. Bakteriofaglar. 
 
Tayanch 
iboralar:
Biotexnologiya, 
biologik 
faol 
moddalar, 
vaksina, 
zardoblar, 
immunobiotexnologiya. 
VAKSINALAR 
Vaksinalar retsipientda patogen mikroorganizmlarga nisbatan immunitetni shakillanishiga olib 
keladi. Peroral yoki pariental kiritish orqali ho‗jayin organizmida patogen mikroorganizmga nisbatan 
antitelolar hosil bo‗ladi, keyingi infeksiyalanishda uning inaksivatsiyasi ro‗y berib, uning 
proliferatsiyasi to‗xtaydi. 
Vaksinatsiya samarasi bundan 200 yil ilgari 1796 yil vrach Edvard Djenner tomonidan kashf 
etilgan.
Odatda zamonaviy vaksinalar jonsizlantirilgan (inaksivatsiyalangan) patogen mikrorganizmlar, 
yoki tirik birok virulent bo‗lmagan (attenuirlangan) shtammlar asosida yaratilgan
46
. 
Biroq, ko‗pgina kasalliklarga nisbatan vaksinalar olinishi qiyin. 
1. Ko‗pgina patogen mikrorganizmlarni kultivatsiyalash imkoni yo‗q. 
46
Давронов Қ. Биотехнология: илмий, амалий ва услубий асослари. Тошкент. 2008 й. 506б.

---

114 
2. Hayvon va inson viruslarining titri kulturada past va ko‗payishi qiyin, natijada vaksina 
tannarxi oshadi. 
3. Ishlovchi personalni viruslar bilan zararlanmaslik oldini olish choralarini ko‗rish kerak. 
4.Vaksina ishlab chiqarish jarayonida ishlab chiqarish texnologiyasini bo‗zilishi natijasida 
vaksinaning ba‘zi partiyalariga etarli darajada jonsizlanmagan viruslar tushib qolishi mumkin. 
5. Attenuirlangan shtammlar reversiyalanishi mumkin va boshlang‗ich shtamm xolatiga qaytadi. 
6. Saqlash muddatini chegaralanganligi.