Biolog 10 indd

113-rasm. «Materiklar dreyfi » nazariyasiga ko‘ra tarixiy jarayonda 
qit’alarning paydo bo‘lishi.
8 – Biologiya 10

---

210
211
Gondvana quruqligining bir qismi janubga tomon siljigan. Keyinchalik yer 
ostki kuchlarining ta’siri tufayli Gondvana o‘z navbatida bo‘laklarga ajragan. 
Natijada  Antarktida,  Avstraliya,  Afrika,  Janubiy  Amerika  qit’alari  paydo 
bo‘lgan. Lavraziyaning bo‘linishi tufayli Yevrosiyo, Shimoliy Amerika qit’alari 
kelib  chiqqan.  Yevrosiyo  bilan  Shimoliy  Amerikaning  yagona  qit’a  sifatida 
bo‘lishi  kaynozoy  erasigacha  davom  etgan.  Yagona  quruqlik  Pangeyaning 
qit’alarga  ajralishi  tabiiy  ravishda  o‘simlik  va  hayvonlar  evolutsiyasiga  ta’sir 
etmay qolmagan. Chunonchi, Avstraliya, Gondvanadan ajragan davrda triasning 
o‘rtalarida  sutemizuvchilarning  faqat  tuxum  qo‘yib  ko‘payuvchi  turlari 
hamda  qopchiqlilar  tarqalgan.  Hali  sutemizuvchi  hayvonlarning  yo‘ldoshlilar 
kenja  sinfi   vakillari  paydo  bo‘lmagan  edi.  Shu  sababli  tuxum  qo‘yuvchi 
sutemizuvchilar  Avstraliya, qopchiqli sutemizuvchilar Avstraliya va Neotropik 
(masalan,  opossum)  biogeografi k  viloyatida  saqlanib  hozirgi  vaqtgacha  yetib 
kelgan.  Boshqa  qit’alarda  tuxum  bilan  ko‘payuvchilar,  qopchiqlilar  yashash 
uchun kurashda ularga nisbatan murakkab tuzilishga, ko‘payishga ega bo‘lgan 
yo‘ldoshlilar kenja sinf vakillari tomonidan siqib chiqarilgan.