Biokimyo pmd

Glikogenning fiziologik ahamiyati

va metabolizmi

Glikogen (hayvon kraxmali) glyukoza qoldiqlaridan tashkil

topgan polimer bo‘lib, bunda glyukozalar ozaro 1-4 va 1-6 glikozid

bog‘lar yordamida bog‘lanadilar va natijada shoxlangan glikogen

molekulasi hosil bo‘ladi.

Qonda glyukozaning miqdori iste’mol qilingan uglevodlar

hisobiga ortganda, glyukozadan glikogen sintezi tezlashadi. Muskul

to‘qimasining glikogeni esa jigar glikogeniga nisbatan kechroq

parchalanadi. Glikogen deyarli hamma to‘qimalarda (hatto yog‘

to‘qimasida) uchrab, uning parchalanishi va sintezlanishi toxtovsiz

davom etadi. Shu glikogenning miqdori jigarda ma’lum turg‘unlikka

ega. Och qoldirilgan hayvonlar jigarida 24 soat ichida hamma jigar

glikogeni parchalanib ketadi, chunki u asosiy energetik manbadir.

Hayvonlar organizmidagi deyarli hamma to‘qimalar glikogen

sintezlay oladi, ammo glikogen biosintezi asosan jigar va skelet

muskullarida boradi. Bunda glyukoza fosfoglyurokinaza fermenti

ta’sirida, ATF ishtirokida (fosforlanish reaksiyasi borib) glyukoza-

6-fosfatga aylanadi: u fosfoglyukomutaza ta’sirida glyukoza-1-

fosfatga, so‘ng glyukoza-1-fosfat-uridiltransferaza ta’sirida va UTF

ishtirokida (pirofosfat ajratib), UDF glyukozaga: bu esa glikogen

sintetaza fermenti ta’sirida va hali sintezlanib bo‘lmagan glikogen

ishtirokida (UDF ajratib) glikogenga aylanadi:

Toqimalar faoliyati uchun energiya talab etilganda glikogen

glyukozaga parchalanadi. Bunda avvalo glikogen

glikogenfosforilaza fermenti ta’sirida (H

3

RO

4

) biriktirib, glyukoza-

1-fosfatga: so‘ng u fosfoglyukomutaza ta’sirida glyukoza-6-fosfatga,

keyin glyukoza-6-fosfataza ta’sirida (H

2

O biriktirib, H

3

RO

4

 ajratib)

glyukozaga aylanadi.

---

222

65-rasm.  Glikogen metabolismi va balansi

---

223