Biokimyo pmd

Folat kislota

Folat (pteroilglutamin) kislota 1941-yilda o‘simliklarning yashil

bargidan ajratilgan. U uchta strukturali birlikdan tuzilgan: pteridin,

paraaminobenzoat va glutamat kislotalar.

Ovqat tarkibidagi folat kislota ichaklarda so‘riladi. Shilliq qavatda

tetragidrofolat kislotasi (TGFK) va N

5

-metil-TGFK hosil bo‘ladi. Qonda

folat kislotasining asosiy 87% eritrotsitlarda, qolganlari plazmada

bo‘ladi. U jigar, buyrak, shilliq qavatlarda saqlanadi. Tanadan ter va

siydik orqali chiqariladi.

Folat kislotasining biokimyoviy funksiyalari uning koferment

shakllari: N

5

-formil-TGFK, N

10

-formil-TGFK, N

5

,N

10

-metenil-TGFK,

N

5

,N

10

-metilen-TGFK va N

5

-metil-TGFK bilan bog‘liq. Barcha

kofermentlar bir-biriga o‘tib turishadi. TGFK shaklida bir uglerodli

guruhlarni tashishda qatnashadi. Bir uglerodli guruhlar kofermentning

bir shaklidan ikkinchi shakliga ko‘chiriladi hamda purin va pirimidin

asoslari sintezida, yoki ba’zi aminokislotalarni (serindan glitsin,

gomotsisteindan metionin) hosil bo‘lishida qatnashadi. Kofermentlar

dUMF dan dTMF hosil bo‘lishini ta’minlaydi. Shuning uchan, nuklein

kislotalar sintezida va hujayra bo‘linishida muhim rol o‘ynaydi.

Kalamushlarda folat kislota yetishmaganida avval leyko‘peniya,

keyin esa anemiya rivojlanadi. Folat kislota tanqisligi natijasida

eritropoez sodir bo‘ladigan suyak ko‘migi hujayralarida DNK sintezi

buziladi va periferik qonda DNKni kam saqlovchi yosh hujayralar –

megaloblastlar paydo bo‘ladi, leyko‘peniya kuzatiladi.

O‘simliklar yashil bargi va xamirturush folat kislotaga boy

hisoblanadi. Shuningdek u jigar, buyrak, go‘sht va boshqa mahsulotlarda

bo‘ladi. Ichak mikroflorasi uni yetarli miqdorda sintezlaydi. Sutkalik

me’yori–1-2 mg.