Biokimyo pmd

Mushak ekstraktiv moddalari

Skelet mushagida qator muhim azot tutuvchi quyidagi ekstraktiv

moddalar mavjuddir: adenil nukleotidlari (ATF, ADF, AMF), adenil

qatoriga kirmaydigan nukleotidlar, kreatinfosfat, kreatin, kreatinin,

karnozin, anzerin, erkin aminokislotalar va boshqalar.

Kreatin va kreatinfosfat azotiga mushak oqsil bo‘lmagan azotining

60% to‘g‘ri keladi. Ular mushak qisqarishi bilan bog‘liq bo‘lgan

kimyoviy jarayonlarda energiya manbai sifatida qatnashadilar.

Kreatin asosan jigarda sintezlanadi va qon orqali mushakka olib

boriladi. U yerda kreatin fosforlanib, kreatinfosfatga aylanadi. Kreatin

sintezida 3 ta aminokislota ishtirok etadi: arginin, glitsin, metionin.

Karnozin va anzerin V.S. Gulevich tomonidan ochilgan bo‘lib,

imidazol saqlovchi peptiddir. Miya va muskullardan boshqa

to‘qimalarda deyarli topilmaydi. Muskullarda ularning konsentratsiyasi

100 g to‘qimaga 100-200 mg atrofida bo‘ladi.

Karnozin va anzerin charchash natijasida pasaygan mushak

qisqarishining amplitudasini oshiradi. Mushak hujayrasi ion nasoslari

ishining samaradorligini kuchaytiradi.

Mushaklarda erkin aminokislotalardan glutamat va uning amidining

konsentratsiyasi eng yuqoridir. Boshqa azot saqlovchi moddalar –

siydikchil, siydik kislotasi, adenin, guanin, ksantin va gipoksantin

mushak to‘qimasida ko‘p bo‘lmagan miqdorda uchraydi.

---

444

Azotsiz moddalardan mushakda quyidagilar bo‘ladi: glikogen,

glyukoza va geksozafosfat qoldiqlari, sut kislotasi, piruvat va boshqa

karbon kislotalar. Mushak to‘qimasida neytral yog‘lar va xolesterin,

noorganik tuzlar va mikroelementlar ham uchraydi.