Biokimyo pmd

DNKni  DNK  bilan  duragaylash

Turli turdagi organizmlardan (masalan: baqa va quyondan) ajratib

olingan DNK eritmalari  bir-biriga aralashtirib, shu aralashma qizdirilsa

(ya’ni DNKlari  denaturatsiyaga uchratilsa) va keyin, sovutilsa u  holda

yana qo‘sh spiralli  strukturalar komplementarlik asosida paydo bo‘ladi.

Bunda dastlabki DNK molekulalariga o‘xshash qo‘sh  spiralli

---

77

molekulalar  bilan birga bitta nukleotid  zanjiri baqa DNKlaridan,

ikkinchi zanjiri esa  quyon DNKlaridan iborat bo‘lgan duragay

molekulalar  yuzaga kelishi mumkin.

Bu xildagi duragay  molekulalar mukammal bo‘lmaydi.  Ularda

spiral holiga kelgan qismlar spirallashmagan  qismlar bilan navbatlashib

boradi. Shundan ko‘rinib turibdiki, spirallashmagan qismlarda

polinukleotid  zanjirlar bir-biriga komplementar  bo‘lmaydi. DNK bilan

DNK duragaylari (DNK–DNK duragaylari)ning mukammal emasligini

elektron mikrosko‘p  yordamida bilib olsa  bo‘ladi. DNK – DNK

duragaylashni  o‘rganish biologiya uchun  muhim bo‘lgan quyidagi

xulosalarni chiqarishga  imkon beradi:

1. Bitta organizmning barcha a’zo va to‘qimalaridagi  DNKlar bir-

biriga  o‘xshashdir.

2. Bitta biologik turga mansub  turli individlarning to‘qimalaridan

ajratib olingan DNKlar bir-biriga o‘xshash bo‘ladi.  Biroq kichik

tafovutlar  bo‘lishi mumkinki, bularni  duragaylash usuli bilan  topib

19-rasm. 

 DNK qayta denaturatsiya va renativatsiya bosqichilari

---

78

olsa bo‘ladi  (komplementarmas qismlarda 3-5 tadan ortiq nukleotid

qoldiqlari  bo‘lganida qo‘sh spirallar  yuzaga kelmaydi).

3. Har  xil biologik turlarga  mansub individlardan olingan DNKlar

bir-biriga o‘xshash bo‘lmaydi, mukammal  bo‘lmagan duragay

molekulalar hosil qiladi. Turlar o‘rtasidagi  filogenetik qon-qardoshlik

nechog‘lik uzoq bo‘lsa, DNK-DNK duragaylarning mukammal

bo‘lmaslik darajasi shu qadar yuqori  bo‘ladi. Shu munosabat  bilan

DNK–DNK duragaylash  usulini organizmlar  sistematikasini aniqlash

uchun qo‘llanishi  mumkin bo‘lib chiqadi.

DNKni duragaylash usuli  bilan o‘rganish DNKning  birlamchi

strukturasi turga xos spetsifik bo‘lishi bilan xarakterlanishini  ko‘rsatib

beradi.