Biokimyo pmd

Mis 

ye

tishmasligi mikrotsitar normoxrom anemiyaga, nafas olish

zanjirida sitoxrom s va sitoxromoksidaza fermentlari miqdorining

kamayishiga olib keladi. 

Rux 

yetishmasligi pubertat davrida o‘sish va rivojlanishning

susayishiga sabab bo‘ladi. Bunda ikkilamchi jinsiy a’zolar rivojlanishi

sekinlashadi.

Ftor

 tishlar rivojlanishida, dentin va emal shakllanishida faol

qatnashadi. Uning yetishmasligi kariyes rivojlanishiga olib keladi.

Metabolizm to‘g‘risida tushuncha va metabolik yo‘llar

Metabolizm – bu yuqori integrallashgan, maqsadli yo‘naltirilgan

jarayon bo‘lib, bunda multiferment tizimlar ishtirokida muhit va hujayra

o‘rtasida modda va energiya almashinuvi ta’minlanadi. Metabolizm

hisobiga hujayrada quyidagi jarayonlar kechadi:

1. Tashqi muhitdan energiyani olish. Bu organik moddalarning

kimyoviy energiyasi, yoki quyosh energiyasi shaklida bo‘lishi mumkin.

2. Ekzogen moddalarning hujayra organellalarida parchalanishi va

hujayra makromolekulyar kompanentlari o‘tmishdoshiga aylanishi.

3. Makromolekulalar sintezi va parchalanishi.

Metabolik reaksiyalarning ketma-ket kechishi, ayniqsa, markaziy

metabolik yo‘llar, barcha tirik organizmlarda bir xildir. Bularga Krebs

sikli, glikoliz, oqsil, yog‘lar, karbon suvlar biosintezi va boshqalar kiradi.

Bu bilan birga har bir turdagi tirik organizm o‘zining spetsifik metabolik

yo‘llariga egadir. Masalan: odam, qushlar, reptiliyalarda purin asoslari

siydik kislotasigacha parchalanadi, boshqalarda – siydikchil va

glioksalat yoki allantoin hosil bo‘ladi.

Tirik organizm tashqi muhit ta’sirida va qanday ozuqa mahsulotlari

ishlatilishiga qarab metabolizm yo‘nalishlari ma’lum darajada o‘zgarishi

mumkin. Masalan: anaerob sharoitda glikoliz jarayonlari ustun turadi,

aerob sharoitda esa – Krebs sikli va oksidlanish-fosforillanish jarayonlari

ustunlik qiladi.

Metabolik yo‘llarning bir necha xili tafovut qilinadi:

1. Markaziy metabolik yo‘llar – bir necha yuz gramm oqsillar,

karbon suvlar, yog‘lar parchalanishi natijasida CO

2

, H

2

O va energiya

hosil bo‘ladi.

2. Ikkilamchi metabolik yo‘llar – bu spetsifik moddalarning

hujayrada hosil bo‘lishi. Masalan, gormonlar, toksinlar, kofermentlar

va boshqalar. Ularning miqdori mg larda o‘lchanadi.

---

3. Siklik metabolik yo‘llar. Ular mikroorganizmlarga xos bo‘lib,

hujayra yonilg‘isi sifatida oksalat ishlatishadi.

Hozirgi vaqtda 2000 dan ortik fermentlar hujayra metabolizmida

ishtirok etishi aniqlangan. Ularning bir qismi asosiy, boshqalari

ikkilamchi metabolik hodisalarda ishtirok etadi. Ammo ularning

barchasi bir-biri bilan uzviy bog‘liqdir. Ularning sxematik ko‘rinishi

metabolik kartani tashkil qiladi.