Biokimyo pmd

Oqsillarning tuzilishi

Rus olimi A.Ya.Danilevskiy va nemis bioximigi E.Fisher va

boshqalar tomonidan oqsil molekulasidagi aminokislotalar o‘zaro peptid

(-CO-NH-) bog‘i yordamida birikib polipeptid hosil qilishi aniqlangan.

Shunga asosan ikki molekula aminokislotadan dipeptid hosil bo‘ladi.

Dipeptid molekulasidagi erkin amino- yoki karboksil guruhlari yana

uchinchi aminokislota molekulasini biriktirib tripetid hosil bo‘ladi:

Tripeptidga yana bir molekula aminokislota birikib tetrapeptid,

beshinchi aminokislota birikib pentapeptid hosil bo‘ladi. Shu yo‘l bilan

geksapeptid va polipeptidlar hosil bo‘lishi mumkin.

Oqsil molekulasining tuzilishi to‘g‘risida juda ko‘p gipotezalar taklif

qilingan. Bulardan ko‘pchilik biokimyog‘arlar polipeptid nazariyasini

qabul qilganlar.

Polipeptid nazariyasi birinchi bo‘lib, 1902-yilda rus olimi A.YA.

Danilevskiy va nemis olimi E. Fisher tomonidan yaratilgan. Bu

nazariyaga binoan oqsil molekulasida aminokislotalarni o‘zaro peptid

bog‘i yordamida birikib polipeptid zanjirni tashkil qiladi. Bu nazariyani

isbotlash uchun E.Fisher va E.Abdergalden sintetik polipeptidlar

tayyorlab ularni fizik-kimyoviy xossalarini o‘rgangan va sintetik

polipeptidlar va oqsillar o‘rtasida o‘xshashlik borligini aniqlashgan.

Aminokislota qoldiqlarida erkin holda amin, karboksil, gidrooksil,

fenol, amid va boshqa guruhlari mavjuddir. Shu sababli bu guruhlar

polipeptid zanjirlarining fazoviy konfiguratsiyasiga (shakllanishiga)

juda katta ta’sir ko‘rsatadi.

---

20

Hozirgi vaqtda oqsillarning to‘rt xil struktura darajasi borligi

aniqlangan:

Birlamchi strukturasi.

Ikkilamchi strukturasi.

Uchlamchi strukturasi.

To‘rtlamchi strukturasi.