Biokimyo pmd

Membrana uglevodlari: glikoproteinlar, glikolipidlar

Biomembranalarda uglevodlar erkin holda bo‘lmaydi. Ular lipidlar

bilan birikkan – glikolipid, yoki oqsillar bilan birikkan – glikoproteid

holatida uchraydi. Glikoproteidlarning uglevod qismi hujayraning sirtida

joylashgan bo‘lib glikokaliksni hosil qiladi. Glikokaliks hujayralarning

o‘zaro ta’sirini, ularning agregatsiyasini, hujayra ichiga kimyoviy

axborotlarni uzatish kabi muhim vazifalarni bajaradi. Glikolipidlarda

ko‘pincha oligosaxarid zanjiri sfingozinning gidroksil guruhi, galaktoza

yoki fukoza orqali glikozid bog‘i orqali bog‘langan bo‘ladi. Glikolipidlar

molekulasida bitta oligosaxarid zanjiri bo‘ladi, glikoproteidlarda esa

bunday zanjirlar bir nechtadir. Ular oqsil molekulasi bilan besh xil

monosaxaridning birontasi orqali birikishi mumkin. Glikoprotoid

molekulasidagi oligosaxaridlarning joylashish tartibi Golji apparatida

mavjud bo‘lgan glikoziltransferazalar faoliyati bilan bog‘liq. Membrana

glikolipid va glikoproteidlarining mohiyati katta. Ular gormonlar,

mediatorlar, viruslar, toksinlar va ko‘pgina fiziologik faol moddalar

uchun retseptor vazifasini o‘tab, immunitetda ishtirok etadi. Eritrotsit

membranasidagi glikolipid glikoproteidlari qon guruhini belgilaydi.

Hujayra sirtining harakatchanligi ham uning tarkibidagi glikoproteinlar

xususiyati bilan bog‘liq.