1-жадвал
Бурчоқдошлар вакиллари уруғларининг сифат кўрсаткичлари
1000 дона
Ҳашоратлар билан
Намлиги
Унувчанлик
«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
89
Тур
уруғ
массаси
зарарланганлик, %
%
ун
га
н
қа
тт
иқ
чи
ри
га
н
Astragalus sieversianus
16,7
21,5
13,2
3,2
95,4
1,4
A.alopecias
11,3
27,9
13,3
0,3
99,6
0,1
A.eximius
10,5
24,3
9,4
1,3
98,1
0,6
A.turkestanicus
14,3
22,4
14,7
3,4
94,7
1,9
Melilotus albus
2,0
8,8
12,7
0,7
99,1
0,2
M.officinalis
3,9
13,3
14,5
2,5
97,0
0,5
Vicia angustifolia
13,1
5,8
16,5
43,8
53,4
3,8
V.villosa
12,8
5,4
15,3
42,3
55,1
2,6
Уруғларнинг намлик даражаси эса 9,4-16,5 % оралиғида бўлди.
Ўсимлик турлари уруғларининг зараркунанда ҳашоратлар билан
зарарланиши энг юқори кўрсаткичи
A.alopecias
да 27,9 % гача бўлиши қайд
этилди. Энг кам кўрсаткич эса
Vicia
туркуми вакилларида кузатилди.
Жумладан, турлар уруғларининг ҳашаротлар билан зараланганлиги тадқиқот
даврида 5,4 % дан (
V.villosa
) то 5,8 % гачани (
V.angustifolia
) ташкил этган
бўлса, ушбу кўрсаткичнинг катталиги
Melilotus albus
турида 8,8 %,
M.officinalis
да 13,3 % бўлиши аниқланди.
Барча бурчоқдошлар сингари ўрганилган туркум уруғлари ҳам асосан
уруғхўр (
Bruchophagus mutabilis
Nik.), қалқондор қандалалар (
Cellobius
abdominalis Jak.
) ва
Chaloidoidea
қўнғизлари личинкалари билан зарарланиши
қайд қилинди. Астрагалларнинг ҳашоратлар билан зарарланиши барча
Бурчоқдошларга мансуб ўсимликларга хос бўлиб, ушбу жараён илмий
тадқиқотларда қайд этилган.
В.П.Гранкина ва Т.П.Надежиналарнинг [3] таъкидлашларича, Урал
ширинмиясининг 40 % га яқин мева ва уруғлари зараркунанда ҳашаротлар
билан зарарланар экан. Ҳ.Қ. Қаршибоев ва З.С. Хасановалар [4] эса
V.
pachycarpa
ва
G. aspera
лар уруғининг 16,5 - 26,5 % зарарланган бўлишини
қайд этганлар. О.А.Ашурметов ва бошқалар [5] ширинмия уруғининг 1000
донаси массаси 8 г ташкил этиб, намлиги 10 % атрофида, зараркунанда
ҳашаротлар билан зарарланганлик даражаси 25,8 % га тенглигини эътироф
қилганлар. Биз ўрганган ўсимлик турлари уруғларининг намлиги 9,4-16,5 %
атрофидалиги қайд қилинди (1-жадвалга қаранг).
Бурчоқдошларга хос белгиларидан бири бу уруғларнинг қаттиқуруғлик
ҳусусиятидир.
Тадқиқот
объекти
бўлган
ўсимлик
турларида
ҳам
қаттиқуруғлилик хоссаси барча турларда кузатилиб, у 53,4 - 99,6 % ни ташкил
этди. Жумладан, кўп йиллик гемикриптофит турларда қаттиқуруғлик 94,7
(
A.turkestanicus
) дан 99,6 % (
A.alopecias
) гачани, криптофит икки йилликлар
Melilotus albus
(99,1%),
M.officinalis
(97,0 %), бир йиллик терофит турларда эса
Do'stlaringiz bilan baham: |