«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
263 
бўз тупроғи заҳираларининг Оҳангарон дарёси ҳавзасининг тупроғининг 
заҳираларидан устунлигини кўрсатди. Хусусан, Чирчиқ дарёси ҳавзаси тупроғи 
кесмасида гумус, азот, фосфор ва калий жаъми заҳиралари, тегишлича, 130,54; 
12,7; 28,59 ва 313,3 т/га ни ташкил этган бўлса, Оҳангарон дарёси ҳавзаси 
тупроғи кесмасида ушбу кўрсатгичлар, тегишлича, 94,57; 9,84; 17,5 ва 271,42 
т/га ни ташкил этди (1-жадвал). 
Тадқиқотлар натижалари лалмикор деҳқончилик фойдаланиладиган 
Чирчиқ дарёси ҳавзаси тупроқлари Оҳангарон дарёси ҳавзаси тупроқларига 
нисбатан, худди қўриқ тупроқлар каби, гумус ва асосий озиқа элементлари 
заҳираларига бойлигини кўрсатди. 
Типик бўз тупроқлардан лалмикор деҳқончиликда фойдаланиш улар 
таркибидаги гумус ва озиқа моддалари заҳираларига турлича таъсир кўрсатган. 
Чирчиқ дарёси ҳавзаси лалмикор тупроғининг лойиҳавий қатламида 
гумус, азот ва фосфор заҳиралари қўриқ тупроқга нисбатан ошганлиги, калий 
заҳираларининг эса камайганлиги аниқланди. Худди шундай ҳолат бутун 
тупроқ кесмасидаги гумус ва асосий озиқа элементлари заҳираларида ҳам 
кузатилди (1 ва 2-жадваллар). 
Хусусан, лалмикор деҳқончиликда фойдаланиладиган қўриқ тупроқнинг 
лойиҳавий ҳайдалма қатламида гумус, азот, фосфор ва калий заҳиралари, 
тегишлича, 29,51; 2,66; 5,96 ва 53,88 т/га ни ташкил этган бўлса, лалмикор 
деҳқончиликда фойдаланиладиган тупроқнинг лойиҳавий ҳайдалма қатламида, 
тегишлича, 31,67; 2,77; 6,15 ва 44,43 т/га дан иборат бўлди. Қўриқ тупроқнинг 
бутун кесмасидаги гумус, азот, фосфор ва калий заҳиралари, тегишлича, 130,54; 
12,7; 28,59 ва 313,3 т/га ни ташкил этган бўлса, лалмикор тупроқнинг бутун 
кесмасида гумус, азот, фосфор ва калий заҳиралари, тегишлича, 152,75; 14,28; 
34,87 ва 277, 85 кг/га ни ташкил этиб, лалмикор деҳқончиликда фойдалниш 
натижасида тупроқда гумус, азот ва фосфор заҳиралари ошиб, калий 
заҳиралари камайиши кузатилди (1 ва 2-жадваллар). 
Чирчиқ дарёси ҳавзаси қўриқ ва лалми тупроқларида гумус ва асосий 
озиқа элементлари заҳиралари миқдорларида кузатилган қонуниятилар, 
Оҳангарон ҳавзи қўриқ ва лалми тупроқларида ҳам кузатилди. Айни пайтда 
Оҳангарон ҳавзи тупроқларида бу ҳолат нисбатан кичикроқ кўрсатгичларда 
намоён бўлди (1 ва 2-жадваллар). 
2-жадвал