Biogen elementlar tirik organizmda bajaradigan funksiyasi, ahamiyati bo‘yicha quyidagi 3 guruhga bolinadi: - Biogen elementlar tirik organizmda bajaradigan funksiyasi, ahamiyati bo‘yicha quyidagi 3 guruhga bolinadi:
- • organizmning hayot faoliyatida muhim rol
o'ynaydigan, hayotiy zarur elementlar. Ularning organizmda yetishmasligi turli patologik holatlarga mikrobiogen elementlar kiradi. Masalan: Na, K, Mg, Ca, Co, Cu, Fe, Zn va boshqalar; - • organizmning hayot faoliyatida ahamiyatga ega
bolishi mumkin bolgan elementlar. Ularga organizmning biologik sistemalarida mavjud bo‘lib, ishtiroki, ahamiyati oxirigacha o'rganilmagan elementlar kiradi. Masalan: Cr, Ni, Cd va boshqalar; - • biologik faoliyati aniqlanmagan elementlarga shu
kungacha to'qimalarda uchrashi, ammo faoliyati organilmagan elementlar kiradi. Masalan: TI, In, La, Te, W va boshqalar. Natriy va kaliy - I gurahning biogen s elementlari bo'lib, organizmning normal faoliyati uchun juda muhim hisoblanadi. Ular odamning barcha organlarida mavjud. Bu elementlar makroelementlardir. Natriy ion ko‘rinishida turli biomolekulalar tarkibiga kiradi. Odam organizmida unang miqdori 0,25% ni tashkil etadi. Natriyga 1 sutkada boigan talab 4—7 g dir. Natriyning qondagi miqdori 0,32% ni tashkil qiladi. Uning ionlari organizmda suvni bir me’yorda ushlab turishga yordam beradi. U Mg2+, Ca2+, K+, Cl-, ionlari bilan birga nerv holatini saqlashda muhim ahamiyatga ega. Kaliy ioni hujayraning ichki suyuqliklari tarkibiga, natriy ioni esa hujayralararo suyuqlik tarkibiga kiradi. Organizmga Na+ va K+ ionlari sabzavot va mevalar bilan kiradi. Magniy - ionlari 15 dan ortiq fermentni faollaydi. Mg Magniy - ionlari 15 dan ortiq fermentni faollaydi. Mg engaytiruvchi ta’sir etadi, qon bosimini kamaytiradi, o‘simliklarda xlorofill tarkibining 2% i tashkil etadi. Magniy ionlari ribosomalar tarkibiga kirib, ularda oqsil molekulasini bog‘lovchi ko‘prikcha vazifasini faqatgina 40 % ini organizm o‘zlashtiradi. Kalsiy-magniyli muvozanat buzilganda barcha magniy suyak va mushaklarga o‘tib kalsiyni siqib chiqaradi va magniyli raxit kelib chiqadi. Kalsiy o‘ta zarur hayotiy elementdir. Kalsiy o‘ta zarur hayotiy elementdir. organizmda ion ko‘rinishida oqsillar va lipidlar bilan bog‘langan holda boiadi. Kalsiy organizmga o‘simlik oziqlari va sut orqali Uning asosiy qismi suyak va tish to‘qimalarida Fosfatlar, karbonatlar, ftoridlar shaklida boiadi. To‘qimalarda kalsiyning konsentratsiyasi oz boiadi. Normal holdagi odam qonida kalsiy boiadi. Bu miqdorning kamayishi asab sistema- sining qo‘zg‘aluvchanligini oshiradi. Ionlashgan kalsiy qon ivishida va muskullar-n ing qisqaruvi va bo‘shashu- vida ishtirok etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |