Binolarning ekspluatatsiyaga yaroqlilik omillari 2 guruhda oʼz ifodasini

2. Binolarni vazifasiga koʼra foydalanish, texnologik ekspluatatsiya deb

qabul qilingan. Binoni yaroqli holda saqlash bilan bogʼliq jaraѐnlar esa

texnik ekspluatatsiya deb ataladi. Har bir bino vazifasiga koʼra meʼmoriy jihatdan koʼrimli, chiroyli va umrboqiy boʼlishi lozim. Unda issiqlik va tovush izolyatsiyasi, hamda germetiklik taʼminlanishi, sanitar-texnik qurilmalar mavjud boʼlishi kerak.

Binolarning ekspluatatsiyaga yaroqlilik omillari 2 guruhda oʼz ifodasini

topishi mumkin:

Birinchi guruhga fizik-kimѐviy omillar taʼsiri ostida konstruktiv ishonchlilik va jismoniy chidamlilikni tavsiflovchi parametrlar, ayniqsa, mustahkamlilik, barqarorlik, konstruktsiyalarning namlanishga va muzlashga chidamliligi, yoʼl qoʼyiluvchi deformatsiyalar, tom qoplamalarning germetikligi, gidroizolyatsiya va boshqalar kiradi.

Ikkinchi guruh vazifasiga funktsional muvofiqlikni tavsiflovchi parametrlar – maʼnaviy umrboqiylik, faoliyat-yashash sharoitlari (omborxonalardan tashqari), xususan: nisbiy maydon va kubaturalari, xonalarning harorat-namlik rejimi, toʼsiqlarning germetikligi, tovush izolyatsiya, namligi va boshqalar kiradi. Binolarni qurishda loyihada koʼrsatilgan parametrlarning qiymatini taʼminlashi, loyiha va QMQ talablarini aniq bajarilishi, qurilishmontaj ishlarini yuqori sifatli boʼlishi orqali taʼminlanadi. Har qanday bino berilgan xizmat muddati mobaynida loyihada koʼzda tutilgan va qurishda unga berilgan sifat darajasi saqlanishini hisobga olgan holda

quriladi. Masalan, devor yetarli mustahkamlik va tovush izolyatsiya hossalari bilan bir qatorda oʼzining butun xizmat muddati mobaynida 1 soatda 1 kv.m yuzasidan hisobiy miqdor kaloriyadan koʼp boʼlmagan issiqlik oʼtkazishi kerak, isitish tizimi esa oʼz navbatida xonaga maʼlum miqdordagi

issiqlikni yetkazib berishi lozim va shu kabilar.

Binoning maʼlum chegaralarida unga qoʼyilgan parametrlarni saqlash xossasi binoning ishonchliligi deb ataladi. U meʼѐriy vaqt mobaynida berilgan ekspluatatsiyaviy sharoitlarda talab qilinuvchi parametrlarni saqlashi ehtimoli bilan baholanadi. Ishonchlilik loyihalashtirish jaraѐnida mustahkamlik, barqarorlik, germetiklik va shu kabilarni hisoblash vaqtida qoʼyiladi. Bunda ashѐlarning xossalarini konstruktsiyalarning ishlash sharoiti bilan bogʼlovchi koeffitsientlar konstruktsiyaning yaroqli holda tutib qabul qilinadi. Binolarning ishonchliligi uni qurishda yuqori sifatli ashѐlardan foydalanish, ish texnologiyasiga qatʼiy rioya qilish, loyiha talablariga toʼla muvofiqlik orqali taʼminlanadi. Ekspluatatsiya jaraѐnida binolarning ishonchliligi pasayishi mumkin, zero tabiiy taʼsirlar ostida, asosan tashqi tarafdan atmosfera omillari va ichki tarafdan turli tajovuzkor texnologik chiqindilar taʼsirida konstruktsiya eskiradi va sekin-asta yemiriladi. Ekspluatatsiya xizmatining vazifasi berilgan xizmat muddati mobaynida binolardagi koʼzda tutilgan parametrlarni saqlanishini taʼminlovchi chora tadbirlar ishlab chiqilishi va ularni amalga oshirilishdan iborat.