Bino va inshootlar

-Amaliyot mavzu: Binolarning funksional–texnologik sxemalarini
qurish va hajmiy–tarxiy echimlar sxemalari komponovkasi.
Reja:
1.
Asosiy konstruktiv sistemalar.
2.
Kombinatsiyalangan konstruktiv sitemalar.
3.
Konstruktiv sistemalarning qo‘llanilish sohalari.

---

91
Tayanch iboralar:
Konstruktiv echim, vertikal yuk ko‘taruvchi
konstruksiya, gorizontal yuk ko‘taruvchi konstruksiya, konstruktiv sistema,
karkas, hajmiy-blok, bikrlik stvoli, qobiq.
Binoning konstruktiv echimi loyihalashtirishning dastlabki bosqichida
konstruktiv va qurilish sistemalarini hamda konstruktiv sxemalarni tanlash
bilan belgilanadi. Binoning konstruktiv echimi deganda binoning
mustahkamligini, ustivorligini, uzoqqa chidamliligini va ekspluatatsion
sifatlarini ta’minlovchi gorizontal hamda vertikal elementlardan iborat o‘zaro
bog‘langan yuk ko‘taruvchi va boshqa konstruksiyalar majmuasi tushiniladi.
Binoningyuk ko‘taruvchi konstruksiyalari o‘zaro bog‘langan gori-zontal va
vertikal elementlardan tashkil topgan.
Gorizontal yuk ko‘taruvchi konstruksiyalar
- odatda, qavatlararo
yopmalar, tom, chordoq, erto‘la yoki texnik qavatlar yopmalari bo‘lib, ular
o‘zlariga tushadigan barcha vertikal yuklarni hamda shamol yoki zilzila
natijasida hosil bo‘ladigan gorizontal yuklar va ta’sirlarni qabul qiladilar va
vertikal yuk ko‘taruvchi konstruksiyalar (devorlar, ustunlar)ga uzatadilar.
Gorizontal yuklarni vertikal konstruksiyalarga uzatishni turli usullar bilan
(barcha vertikal konstruksiyalarga yoki maxsus verti-kal diafragmalarga,
bog‘lovchi elementlarga yoki har ikkalasiga ham uzatish yo‘li bilan) amalga
oshirish mumkin.
Vertikal yuk ko‘taruvchi konstruksiyalar
barcha vertikal hamda
gorizontal yuklarni qabul qilib, o‘z navbatida ularni poydevor konstruksiyasiga
uzatadilar.Ularturli xil. Bu konstruksiyalarning turi konstruktiv sistemalarni
klassifikatsiyasi uchun belgi bo‘lib xizmat qiladi. Vertikal yuk ko‘taruvchi
konstruksiyalarni quyidagi turlarga ajratish mumkin:
1)
YAssi konstruksiyalar (devorlar);
2)
YAxlit kesimli sterjenlar (ustunlar);
3)
Hajmiy bloklar;
4)
Ochiq yoki yopiq profilli yupqa devorli sterjen ko‘rinishidagi
bino balandligiga teng hajmiy-fazoviy ichki yuk ko‘taruvchi
konstruksiyalar (bikrlik stvoli);
5)
YOpiq profilli yupqa devorli sterjen ko‘rinishidagi, binoning
tashqi to‘siq konstruksiyasini hosil qiluvchi, binoning balandligiga teng
hajmiy-fazoviy tashqi yuk ko‘taruvchi (qobiqsimon) konstruksiyalar.
SHu vertikal yuk ko‘taruvchi konstruksiyalarning turlariga mos ra-vishda
quyidagi