Bino va inshootlar

Bir qavatli sanoat binolari
. Bir qavatli sanoat binolari metallurgiya,
mashinasozlik va sanoatning boshqa sohalarida keng tarqalgan. Hozirgi
davrda sanoat binolarining qariyb 70% ni ana shunday binolar tashkil etadi.
Bir qavatli binolarga ko‘pincha og‘ir yuk tashiydigan ko‘priksimon yoki
osma kranlar o‘rnatiladi, bular binoning yuk ko‘taruvchi elementlarida katta
zo‘riqishlar uyg‘otadi. Bir qavatli sanoat binolarining quyidagi turlari mavjud:
bir oraliqli va ko‘p oraliqli binolar; jumladan, ko‘priksimon kransiz binolar
50 % ni, ko‘priksimon kranli binolar 35 % ni va osma kranli binolar 15 % ni
tashkil etadi, fonarli va fonarsiz binolar ham bo‘ladi.
Bir qavatli ishlab–chiqarish binolari oralig‘ining soniga qarab
bir oraliqli (1a,b–rasm); ikki oraliqli (1,
v,
g–rasm); ko‘p oraliqli
(1,d–rasm) bo‘ladi.
Tomining profiliga qarab uchta asosiy guruhga bo‘linadi:
tekis tomli (1,a–rasm); qiya tomli (1,b...d–rasm);
balandligi ketma–ket o‘zgaruvchan tomli (1,g–
rasm).
Sinchni qanday materialdan ishlanishi – iqtisodiy tahlil asosida hal
etiladi. Bir qavatli sanoat binolarida ishlatiladigan asosiy material yig‘ma
temirbetondir. Sanoat binolarining 85% yig‘ma temirbetondan, 12 %
metalldan, 3 % boshqa materiallardan tiklanadi.

---

1–rasm. Bir qavatli ishlab–chiqarish binosining konstruktiv sxemasi
Bir qavatli binolarning sinchi ustun, tom to‘sini, ferma, arka, zarur
bo‘lgan hollarda kran osti va bog‘lama to‘sinlardan tashkil topadi. Bunday
binolarda asosiy yuk sinchlarga uzatiladi, devorlar o‘zini o‘zi ko‘taradi.
Ba’zan, to‘liq bo‘lmagan sinchlardan ham foydalaniladi. To‘liq bo‘lmagan
sinchlarda chetki ustunlar o‘rniga yuk ko‘taruvchi devorlar tiklanadi. Sinchli
binolar uzunligi 6, 12, 18, 24, 30, 36 m, ustun qadami (ustunlar oralig‘i) 6 va
12 m bo‘lgan yig‘ma namunaviy elementlardan loyihalanishi darkor.
Ustunlar oralig‘i kattaroq (12x24 m, 12x30 m) olinsa, yanada yaxshi.
O‘lchamlari 12x18; 12x24; 12x30 m bo‘lgan ko‘priksimon kranli binolarda
balandligi N = 8,4...18 m (1,2 m karrali) to‘g‘ri to‘rtburchak kesimli yoki
kran osti to‘sini uchun mo‘ljallangan konsolli ikki shohobchali ustunlar
qo‘llaniladi.
O‘lchamlari 6x12; 12x18; 12x24 m bo‘lgan kransiz binolarda balandligi
N = 3,6...14,4 m (1,2 m karrali) konsolsiz to‘g‘ri to‘rtburchak kesimli
ustunlardan foydalaniladi. Temirbeton ustunlar stakansimon poydevorlarga
bikir mahkamlanadi. Umumiy nomda rigel deb ataluvchi tom to‘sini, ferma
yoki arka ustunlarga o‘rnatiladi.