Bino va inshootlar qurilishi

4.3. Yer usti va grunt suvlarini qaytarish 
Bu sikldagi ishlarga kiradi:
• balandlikda joylashgan va suvni qochiradigan ariqlarni qurish, do‗ngliklar 
hosil qilish; 
• ochiq va yopiq drenajlar; 
• omborlar va montaj maydonlari yuzalarini tekislash. 
Yer usti suvlari atmosfera yog‗inlaridan hosil bo‗ladi ( yomg‗ir va qor-muzni 
erigan suvlari). Yer usti suvlari ―begona‖ , qushni yuqori uchastkalardan keluvchi va 
―Yaqin‖ ya‘ni bevosita qurilish maydonida hosil bo‗luvchilarga ajraladi.
Qurilish maydoni yer usti ―begona‖ suvlaridan himoya qilingan bo‗lishi kerak, 
buning uchun kelayotgan suvlar to‗xtatilib maydondan tashqariga qaytariladi. Suvlarni 
to‗xtatib qaytarish uchun balandlikda joylashgan va suvni qochiradigan (chiqaradigan) 
ariqlar quriladi yoki qurilish maydonini balandroq qismida do‗ngliklar hosil qilinadi. 
Suvni qochiradigan ariqlar yomg‗ir va erigan suvlarni qurilish maydonidan tashqari 
tarafdagi pastroq joylarga o‗zatadi. Rejalashtirilgan kelayotgan suv hajmiga qarab
suvni qochiruvchi ariqlar chuqurligi 0.5 m , kengligi 0.5...0.6 m dan kam bo‗lmasligi, 
qirg‗og‗ini balandligi hisobiy suv sathidan 0.1...0.2 m dan kam bo‗lmasligi kerak. Ariq 
novini suv yuvib ketmasligi suvni harakat tezligi qum uchun 0.5....0.6 m/s, qumoq 
gruntlarda 1.2...1.4 m/s dan oshmasligi kerak. Ariqlar doimiy qazilmalardan kamida 5 
m va vaqtinchalik qazilmalardan kamida 3 m narida joylashishi kerak. Loydan to‗lib 
qolmasligini oldini olish uchun suvni qochiradigan ariqlarni bo‗ylama profili buylab 
nishabligi kamida 0.002 dan oshmasligi kerak. Ariqni devori va tubi chim, toshlar, 
shox-shabbalar bilan himoya qilinadi. 
―Yaqin‖ Yer usti suvlarini qaytarish uchun maydonni vertikal tekislaganda unga 
ma‘lum qiyalik berilib ochiq yoki yopiq suv oqib tushish tarmoqlari quriladi, hamda 
majburan qo‗yilish hisobiga eletronasos yordamida ishlovchi suv qaytaruvchi quvurlar 
tarmog‗i hosil qilinadi. 
Yer osti grunt suvlari sathi baland bo‗lib maydonda suv ko‗payganda, quritish 
ochiq yoki yopiq turdagi drenaj sistemalari orqali amalga oshiriladi. Drenaj sistemalari 
umumsanitar va qurilish sharoitlarini yaxshilash uchun va er osti grunt suvlari sathini 
tushirishga xizmat qiladi. 
Ochiq drenaj 
koeffitsienti filtratsiyasi kichik va grunt suvlari sathini juda ham 
chuqur bo‗lmagan 0.3...0.4 m ga tushirishda qo‗llaniladi. Drenaj chuqurligi 0.5...0.7 m 
bo‗lgan ariqlar kurinishida qurilib , tubiga qalinligi 10...15 sm bo‗lgan yirik qum, 
shag‗al yoki sheben qatlami yotqiziladi. 

---