Bino va inshootlar konstruksiyalarida uchraydigan turli xildagi defektlar, shikastlanishlar, buzilishlar, deformasiya holatlari sabablari

Shikastlar va nuqsonlar odatda ikki toyifaga bo‘linadi:

• Shikastlar va nuqsonlar odatda ikki toyifaga bo‘linadi:
• 1. Materiallar mustahkamligi, konstruksiyalar turg‘unligi va yuk ko‘tarish qobiliyatini pasayishiga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta'sir etadigan ko‘zga ko‘rinadigan va ko‘rinmaydigan shikast va nuqsonlar.
• 2. Binoning butunligi va turg‘unligiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta'sir etmaydigan, ammo vaqt o‘tishi bilan konstruksiyalarning yuk ko‘tarish qobiliyatini pasaishi va yemirilishiga sabab bo‘ladigan ko‘rinmas, kichkina shikast va nuqsonlar.
• Birinchi toyifadagi shikast va nuqsonlarga quyidagilar kiradi:

- temirbeton, g‘isht va metall konstruksiyalardagi yoriqlar;

• - temirbeton, g‘isht va metall konstruksiyalardagi yoriqlar;
• - konstruksiyalarni loyihaviy o‘qlardan og‘ishi;
• - temirbeton va metall konstruksiyalarning korroziyasi, g‘isht konstruksiyalarning yemirilishi hamda yog‘och konstruksiyalarning chirishiga olib keladigan tom yopmalardagi chakka o‘tishlar;
• - bino ekspluatasiyasi mobaynida metall, temirbeton konstruksiyalarning ayrim qismlari va elementlarini o‘zboshimchalik bilan qirqib olinishi va olib tashlanishi;
• - zamin va poydevorlar holatiga ta'sir etadigan yer osti suvlarining ko‘tarilishi yoki pasayishi;
• - metall konstruksiyalarning deformasiyasi;
• - g‘isht devorlarning uqalanib ketishi;
• - konstruksiyalarda sifatsiz bajarilgan payvand hamda boltli yoki parchin mihli birikmalar va boshqalar.
• Ikkinchi toyifadagi shikast va nuqsonlarga quyidagilar kiradi:
• - temirbeton konstruksiyalarning sirtlaridagi g‘ovakcha va chuqurchalar;
• - temirbeton konstruksiyalarida himoya qatlamining yupqaligi va armaturaning qisman ochilib qolishi;
• - betondagi ko‘rinmas va kichik parchalangan va singan joylar;
• - devorlarda suvoq qatlamlarining ko‘chishi;
• - zararsiz mexanik shikastlar va boshqalar.

• Bino va inshootlardan foydalanish davomida paydo bo‘ladigan shikastlar va nuqsonlar asta sekin yig‘ilib boradi va havfli darajada ko‘payadi. Natijada bino, inshoot va uning konstruksiyalari yemirilib, yuk ko‘tarish qobiliyati, turg‘unligi va ekspluatasion sifatlari pasaya borib umuman ishdan chiqishi mumkin. Bunday holatlar o‘z vaqtida aniqlanmasa va tegishli choralar ko‘rilmasa konstruksiyalar me'yoriy vaqtdan ilgari ishdan chiqishi mumkin.
• Bino qurilib, foydalanishga topshirilgandan keyingi bosqichda bino va uning konstruktiv elementlarida paydo bo‘ladigan defektlarni ekspluatasion defektlar (nuqsonlar) deyish mumkin. Ekspluatasion defektlar mexanik yoki fizik yemirilish natijasida paydo bo‘ladi.