Бино ва иншооталр типологияси муаммолари тўғрисида умумий маълумотлар

1-мавзу: Бино ва иншооталр типологияси муаммолари тўғрисида умумий маълумотлар

Маъруза режаси

• 1. Бино ва иншоотларнинг тарихи.
• 2.Турар уй жойнинг ва жамот, саноат биноларининг шаклланишида георгафик муҳит таъсири.
• 3.Миллий маданият ва урф – одатларни бино ва иншоотларнинг бинолари тузулмасига таъсири.
• 4.Турар уй жой ва хонадонларни танлашда ҳисобга олиниши керак бўлган талаблар.

Бино ва иншоотларнинг тарихи

Бино ва иншоотларнинг тарихи

• Бино ва иншоотларнингқурилиши ер юзида жуда катта тарихга эгадир.
• Чунки одамзот пайдо бўлгандан бери у ўзини душманлардан йирткич ҳайвонлардан, совуқдан ва иссиқдан сақлаш учун уй-жой қурган, шунингдек ишалш шароитини яратган, дам олишга ва ишлашига асосий омил бўлиб ҳизмат қилувчи ьинолар қурган. Вақт ўтиши билан уй-жойнинг вазифаси функцияси такомиллашиб ва кенгайиб борган. Бино ва иншоотларнингмеъморчилиги жамиятнинг социал шароитига вақтнинг руҳига ва бошқа шарт-шароитларга мослаша борган. У оддий чайла ёки ғордан бизнинг давримизга келиб хозирги замон бино ва иншоотларжойига яъни ҳозирги мавжуд жиҳозлар билан такомиллашган объектга айланди.

Турар уй жойнинг ва жамот, саноат биноларининг шаклланишида георгафик муҳит таъсири.

• Ҳар қандай бинолар жойининг шаклланишига географик муҳит албатта катта таъсир кўрсатган. Масалан шимол томонидан кўрилган бинолардаги ички қисмини ташқи муҳитдан сақлашга ҳаракат қилинган, чунки бу ерда энг асосий талаб бунинг акси бўлиб, уйларни иссиқдан ва уларни қизиб кетишдан сақлаш керак бўлган.
• Шунингдек уйнинг ичкари қисмини ташқари муҳит билан ҳамоҳанг боғлаш керак бўлган. Шундай қилиб қарама-қарши талаблар асосида бир-бирига бутунлай ўхшамаган шимол ва жануб уйларнинг тузулмасини /структураси/ пайдо бўлган.

Турар уй жойнинг ва жамот, саноат биноларининг шаклланишида георгафик муҳит таъсири.

Миллий маданият ва урф – одатларни бино ва иншоотларнинг бинолари тузулмасига таъсири.

• Миллий маданият ва урф одатлари ҳам бино ва иншоотларнингтузилмасига ва хилларига таъсир қилади. Шунинг учун иқлими бир бўлган жанубдаги уй - жойлар бири-бирига ўхшаб кетса ҳам улар шу ердаги ерли халқнинг тарихий ва урф-одатларига қараб ўзгариб боради.
• Шунинг учун ўзбек халқининг анъанавий турар-жойлари жамоат бино архитектураси ҳам ўзининг иқлим-шароитига маданият даражасига ва урф одатларига ва бадиий анъаналарига мослашган бўлган. Барча биноларнинг Ўзбекистонда қурилиш ўзининг тарихий анъанасига эга. Масалан, уйлар 2 хилда қурилган: миллий ва европа услида. Бу уйлар асосан шаҳсий ҳовлили уйлар бўлган. Ерли халқ ҳар бир вилоят ўзига хос шароитига мослашган уйлар қурган.
• Бу уйлар уч хилга булинган: Бухороча уйлар, Фаргонача ва Хива услубида курилган уйлар. Жамоат саноат бинолари ҳам иқлим шароитига мослашган ҳолатда қурилган.
• Ўзбекистон иқлим-шароитида бу уйларнинг тархига албатта катта - катта айвонларни боғларга қаратилган ҳолда қуришга ҳаракат қилинган. Саноат биноларининг архитектуравий ечими классификацияси ҳам шароитдан келиб чиққан ҳолатда лойиҳаланган.
• Бундай уйларнинг деворлари 80-90см бўлиб, хом ғиштдан терилган ва уйнинг ичида ёзда салқин ва қишда иссиқ бўлишига сабаб бўлган.

Миллий маданият ва урф – одатларни бино ва иншоотларнинг бинолари тузулмасига таъсири.

Миллий маданият ва урф – одатларни бино ва иншоотларнинг бинолари тузулмасига таъсири.

Турар уй жой ва хонадонларни танлашда ҳисобга олиниши керак бўлган талаблар.

• Бино ва иншоотларни лойиҳалашалбатта ҳисобга олиниши керак бўлган талаблар қуйидагилар:
• Аҳолининг демографик таркиби. (Турар уй-жойларда).
• Оила аъзоларининг урф-одатлари ва ҳунарлари яъни қанақа иш билан машғул бўлишлари. (Турар уй-жой мажмуаларида).
• Қурилиш жойи. (Саноат, жамоат бино ва иншоотларида).
• Қурилиш жойининг табиат иқлим шароити. (Барча бино турларида).
• Техника-қурилиш асоси /базасини/ аҳволи ва шароити. (Бино ва иншоотлар архитектуравий ечими лойиҳлашда).

Адабиётлар рўйхати:

• К.В.Бабиевский. "Типология зданий" Ташкент "Укитувчи" 1986.
• Бархин Б.Г. Методика архитектурного проектирование М.,1982
• Киселевич Л.Н.,Косаковский А.,Ржехина О.И. "Жилищное строительство в условиях жаркого климата за рубежом М.,1965
• Яргина З.Н.,Хачатрянц К.К "Социальные основы архитектурного проектирования Москва Стройиздат 1990
• ШНК Жилые здания расмий нашр /узбекча-русча/Тошкент 1996й.