Bilishning mohiyati, shakllanish va rivojlanish qonuniyatlari, xususiyatlarini


Xayol xayol to’g’risida umumiy tushuncha



Download 90,98 Kb.
bet5/14
Sana15.01.2022
Hajmi90,98 Kb.
#367452
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
Psixik jarayonlar Diqqat va Xotira sezgi idrok ong tafakkur xayol 2

Xayol

xayol to’g’risida umumiy tushuncha.

Bizning ongimizda o’zimiz ilgari idrok qilgan ob’ektlar to’g’risidagina emas, shu bilan birga, biz idrok qilmagan ob’ektlar (narsalar, voqealar, shaxslar, joylar va shu kabilar) to’g’risida ham tasavvurlar bor. Masalan, garchi biz Antarktikada, Janubiy qutbda bo’lmagan, Mirniy pasyolkasidagi tadqiqotchilarimizning hayotini va ishini ko’rmagan bo’lsak ham, lekin ular haqida bizning tasavvurimiz bor, biz Vatanimizning uzoq o’tmishidagi voqealar to’g’risidagi tasavvurga egamiz, o’n, yuz va ming yillardan keyin nimalar bo’lishini tasavvur qilamiz va hokazo. Biz kosmik kemalarning Oyga va boshqa planetalarga uchishini tasav­vur qilishimiz mumkin. Bu tasavvurlarni xayolimiz yaratib, beradi, xotira tasavvurlaridan farq qilgan bu tasavvurlar xayol tasavvurlari yoki fantaziya tasavvurlari deb ataladi.

Xayol vujudga keltirayotgan obrazlar (tasavvurlar) faqat ongning sub’ektiv mazmunigina bo’lib qolmaydi, shu bilan birga, bu obrazlar odamlarning hayoti va faoliyatida og’zaki va yozma nutqda ifodalanadilar; narsalarda, buyoqlarda, tovushlarda, she’r va proza tariqasidagi adabiy asarlarda va san’atning boshqa turlarida gavdalanadi.

Shunday qilib, xayol ong faoliyatidir, bu faoliyat ilgari biz idrok qilmagan, tajribamizda uchratilmagan narsa va hodisalarning obrazlarini mavjud tasavvurlarimiz asosi­da miyamizda yaratishda ifodalanadi.

Odamning miyasida ilgari vujudga kelgan muvaqqat bog’lanishlarning miyada gavdalanishini va bu bog’lanishlar bir-biri bilan tutashib, yangi tarzda paydo bo’lishini xayolning nerv-fiziologik negizi deb hisoblamoq kerak.

Ongning boshqa funktsiyalari kabi xayol ham, tarixan, avvalo odamning mehnat faoliyatida rivojlanib kelgan. Odamlar o’z ehtiyojlarini qondirmoq uchun odam aralashmasdanoq tabiat berayotgan mahsuldan ham ko’ra ko’proq mahsul olish niyatida tevarak-atrof olamni o’zgartira berganlar va uni o’zlariga buysundira berganlar. O’zgartira bermoq, va yarata bermoq uchun esa istalgan narsani oldindan tasavvur qilish, shunday o’zgartirishga qanday yo’llar bilan erishishni va uning natijalarini tasavvur qilish lozim bo’lgan.

Bora-bora odamning xilma-xil ehtiyojlari – ijtimoiy, bilish, estetik va shu kabi ehtiyojlari rivojlana borgan sari, xayol ham rivojlana borgan.

Jamiyatdagi odamlarning ijodiy faoliyatida namoyon bo’layotgan xayol ham ijtimoiy hayot sharoitiga va umumiy madaniy rivojlanish darajasiga qarab, shu jamiyatdagi odam­larning asosiy intilishlariga qarab, alohida harakter, alohida yo’nalish kasb qilaveradi.


Download 90,98 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish