Bilimlendiriw ministirligi

8. Esitiw analizatorı.
Kulak tiykarınan eki xızmetti atkarıwshı organ.
1. Esitiw. 2. Denenin’ ten salmaklılıg’ın saklaw. Qulaq u’sh bo’limnen turadı:
1. Sırtqı kulak og’an kulak kalkanı ha’m esitiw tesigi kiredi.
2. Ortangı kulak, bugan baraban perdesi ha’m ush esitiw suyegi kirip olar ba’ri sheke suyegi ishinde jaylasadı.
3. İshki kulak - bul esitiw organının’ en axmietli bo’limi bolıp esaplanadı.
İshki kulakta sesti esitiw ha’m danenin’ ten salmaklılıg’ına saklaw organları jaylasadı. Esitiw organı sesti kabıllaydı ses, bul xawanın’ taskanı bolıp, ol esitiw organın’a belgili bag’ıtta kelip jetedi. Sestin xar turli bolıwı shan xawa tolkınının’ xar kıylı ozgeriuine baylanıslılıg’ıda, usıgan baylanıslı esitiw organın’a xar kıylı sesler kelip jetedi. Ses ulıuma eki gruppag’a bo’linedi.
1. Muzıqa sesti.
2. Kadimgi shawkım, yamasa ses, xarkıylı shawkım.
Sestin turliligi, xawanın’ tolkın tezligine baylanıslı ozgeredi. Kattı shıgatugın sesler, kushli esitilip olar natijede jenishke sesler dep ataladı. Esitiw organın’a baylanıslı adam sestin shıg’ıu ornın’ ha’m onın’ bag’ıtın’ anıqlay aladı. Sestin bag’darın biliu eki kulaktın’ ten esitiw mumkinshiligine tiykarlangan. Eger adamnın’ bir kulag’ı esitpese ol sestin kaysı bag’ıttan shıg’ıp turganın’ bilmeydi, onı anıqlaw ushın ol daslep basın jan-jakka bura baslaydı.
Balalarda ishki kulak rawajlanbag’an xalında tuıladı, usıgan baylanıslı olar 4-5 jaska shıqkansha danesinin’ ten salmaklıg’ın saklaw ukıplıg’ıgına onsha uyrenispeydi. Birak olarda ten salmaklılıqtı saklaw apparatı yamasa vestibulyarnıy apparat, ulken adamlardag’ıday jaksı rawajlangan xalında boladı. Jas balalarda aralıqtı anıqlaw ha’m og’an orientler jasaw jetispeydi sonlıqtan olar denesinin’ ten salmaklılıg’ın jaksı uslay almaydı.
Balalar jaksı esitedi bugan mısal retinde minanı aytıuga boladı. 32 xaptelep ana organiziminde rawajlanıp atırgan bala sırtqı seslerdi esite aladı. Tuılar aldında bala sırtqı seslerge juwap retinde denesin xareketke keltiredi yamasa kıymıldaydı. Jana tuwılgan balalar kushli osiuge refiktorlıq reaktsiya tiykarında juwap kaytarıp denesin jıyıradı. ha’m mimikalıq bulshıq otlerin qısqartadı.
Birak tuwılgannan keyin 1-2 kunlik waqıt ishinde bala juda tomen sestedi. Ol kushli seslerge xesh kanday juwap reaktsiyasın payda etedi. Bul jag’day balanın’ tuwılıu uaktında kulak ishine ayırım suyıqlıqlardın’ kirip kalıwı sebepli payda boladı. 7-8 kun otkennen keyin bala sırtqı seslerge baylanıslı shartli refleks payda etedi. 3-aylıq rawajlanıu uaktında balalar seske kozin kısıu menen juap reaktsiyasın kaytaradı, 6 aylıq uaktında seslerdi tanlap og’an belgili darejede keuil bo’liu mumkinshiligine iye boladı.
Adamlarda esitiw protsessi temperaturanın’ kushli ozgeriuinde ha’m kushli sesler tasir etkenin’de buzılıwı mumkin. Jas balalarda kobinese baraban perdesinin’ buzılıwı, ortangı kulaktın’ xızmetinin’ ozgeriui kopshilik awır awırıwlardan keyin payda boladı. Bunday awırıwlarga kor, skarlatina ha’m gripptin turleri kiredi. Kopshilik jas ballarda esitiwdin’ buzılıwı kop antibiotik darider alıudan son payda bolıwı mumkin.