Bilimlar taraqqiyotining mantiqiy shakllari muammo, gipoteza, nazariya

Bilvosita isbotlashda - tezisning chinligi unga zid bo`lgan hukmning xatolarini ko`rsatish orqali asoslanadi. Masalan: materiya harakatsiz mavjud emas degan hukmning chinligini asoslash uchun unga zid bo`lgan, materiya harakatsiz mavjud degan hukm olinadi.

Raddiya, rad etish usullari.

Raddiya - isbotni tuzishga qaratilgan mantiqiy amaldir. Baxs qatnashchilaridan biri ma`lum bir tezisni ilgari surib, uni himoya qilsa (proponent), boshqasi unga qarshi chiqadi (Oponent).

Rad etish usullari: tezisni rad etish, argumentlarni rad etish, demonstratsiyani rad etish.

Tezisni rad etish – faktlar orqali, bema`nilikka olib kelish usuli orqali rad etishga aytiladi. Masalan: sovet davrida O`zbekiston mustaqil respublika bo`lgan degn tezisni rad etish, ya`ni uning noto`ғri ekanligini isbotlash uchun tarixiy faktlarga asoslanamiz. Rad etilayotgan tezis vaqtincha chin deb tan olinadi, undan kelib chiqadigan natijalar aniqlanib, bu natijalarning haqiqatga zid, noto`ғri ekanligi isbotlanadi. Bu usul bema`nilikka olib kelish deb aytiladi.

(a – b) – ((a - b) – a)