Bilimdi akparattandyru indd

2.4 Компьютер жəне компьютерлік желілер 
телекомуникациялық құрал ретінде 
Адамзат тарихындағы адамдар арасындағы қарым-қатынас 
ақпарат алмасу арқылы дамылады. Білім саласында бұл қарым-
қатынас ерекше рөл атқарады. Адамдар басқа бір адамға ақпарат 
беру арқылы сонымен қатар адамдарды оқыту пайда болды. Ақпарат 
алмасусыз оқытушымен оқушы арасындағы жұмыс мүмкін емес. 
Адамзат тарихының басында қарым-қатынас ақпарат алмасумен со-
дан кейін белгілі бір дыбыспен, соңында кəдімгі адами тілмен жүзеге 
асты. Мыңдаған жылдар бойы ақпарат алмасу тек тікелей қарым-
қатынаспен орындалды. Содан кейін жазбаша түрде, папирустық 
түрде, пергаменттің, қағаздың көмегімен жүзеге асты. Бұл жағдайда 
адамдардың тікелей қатынасы қажет болды. Соңғы жүз елу жылда 
адамдар арасындағы ақпарат алмасу телеграф, телефон, радио, те-
ледидар көмегімен технологияның дамуы арқасында жүзеге асты. 
Бұндай технологияның құралдарын ақпарат алмасудың бірнеше 
түрлеріне қол жеткізетіндіктен толығымен телекоммуникациалық 
деп айтуға болады. Бұл құралдар білім беру үрдісін арттырады, 
бірақта телекомуникациялық құралдар техникалық жəне техноло-
гиялық жағынан өте күрделі. Қазіргі əлемде, үлкен рөлді ақпарат 
алмасуда компьютер алады, оның негізгі компьютерлік телеком-
муникациалық құралдар. Өткен ғасырдың 60 жылдарының ортасын-
да адамдар компьютерді бір-бірімен байланыстыруды үйренді. 
Компьютерлік желілер түсінігімен сіз 7-сыныпта таныстыңыз, 
желілер түрлерінің көрнекі үлгісі- мектептің информати-
ка кабинетінің компьютерлік желісі. Мұндай көлем бойынша 
кішігірім, бір үй, ғимарат, кəсіпорын аумағында жұмыс істейтін 
желілер 
жергілікті 
деп аталады. Аймақтық немесе ауқымды деп 
аталатын басқада желілер бар. Қала, облыс, ел ішінде орналасқан 

---

61
желілер 
аймақтық 
деп аталады. Егер олар қайсы бір ұйымға не-
месе ұйымдар тобына қарасты болса, онда 
корпаративтік 
деп 
аталады. Мысалы, ҚР-ның Ұлттық банкінің желісі – Banknet, 
негізгі банктің компьютерлерін оның барлық филиалдарының 
компьютерлерімен (аудандық бөлімшелерін қосу) біріктіреді.
Одан үлкен көлемдегі, бүкіл елдерге, құрлықтарға тараған желілер 
ауқымды 
деп аталады. Олар корпаративтік те, жалпы да бола алады. 
Мысалы, интернет сияқты олардың кез келген пайдаланушыларға 
қызмет ету мүмкіндіктері бар. Компьютерлерді желіге олардың 
ресурстарын бірлесіп пайдалану үшін жəне ақпаратпен алмасу 
үшін біріктіріледі. Компьютердің ресурстары ақпараттық жəне 
техникалыққа бөлінеді. 
Ақпараттық ресурстарға программалар 
жəне деректер, ал техникалықтарға – принтер, модем, сканерлер, 
график сызғыштар кіреді. 
Ақпарат сақтау құралдары