Bilim sohasi

KORREKSION PEDAGOGIKANING NAZARIY ASOSLARI

K
Pedagogik lug‘atda «korreksiya» so‘zining (yunoncha «korrectio» – tuzatish) pedagogik uslub va tadbirlardan iborat maxsus tizim yordamida anomal bolalarning psixik va jismoniy rivojlanish kamchiliklarini tuzatish (qisman yoki to‘liq) sifatida tushunilishi ta'kidlab o'tiladi. «Korreksion pedagogika»ning jismoniy yoki psixik kamchilikka ega, maxsus, individual tarbiyalash va o'qitish metodlariga muhtoj bo'lgan, sog‘lig‘i imkoniyatlari cheklangan bolaning individualligi va shaxsini rivojlantirish jarayonini boshqarish mohiyati, qonuniyatlarini o'rganuvchi fan ekanligi qayd etiladi.(Новоторсва Н.В. Коррекционная педагогика и специальная психология. Словарь.-М.: Педагогика, 1999.)

orreksion pedagogikaning predmeti, vazifalari va mohiyati. Rivojlanishida turli nuqson (kamchilik)lari bo‘lgan o‘quvchilarni korreksion o‘qitish va tarbiyalash bilan korreksion pedagogika (defektologiya) shug‘ullanadi. Korreksion (maxsus) pedagogika (defektologiya – yunoncha “defectus” – nuqson, kamchilik, “logos” – fan, ta’limot.) – rivojlanishda jismoniy yoki psixik kamchilikka ega, maxsus, individual tarbiyalash va o‘qitish metodlariga asoslangan, salomatlik imkoniyatlari cheklangan bolaning individualligi hamda shaxsini rivojlantirish jarayonini boshqarish mohiyati, qonuniyatlarini o‘rganuvchi fan sanaladi.

Dunyoga mashhur Wikipedia.org Internet ensiklopediyasida esa unga quyidagicha ta’rif beriladi: “Maxsus ta’lim (maxsus yordamga muhtojlar ta’limi, ko‘makchi ta’lim nomlari bilan ham ma’lum) – bu maxsus metodlar orqali maxsus ta’limga muhtoj insonlarning induvidual farq va ehtiyojlarini to‘g‘ri yo‘naltirish imkonini beruvchi amaliyotdir. Ushbu tadbir alohida ehtiyojli shaxslarga jamiyatda yuqori muvaffaqiyatlarga erishishlari uchun maxsus ta’lim orqali yordam berish amaliyotiga asoslanadi. (1784 yil Parijda birinchi maxsus maktab tashkil etilgan. Bu maktab xalqaro DisJeunes Aveugles instituti tarkibida bo‘lgan. Bu maktab dunyodagi birinchi ko‘rlar maktabi edi. Birlashgan qirollikda birinchi karlar maktabi barpo etilgan. IXX asrda imkoniyati cheklangan yoki normal insonga xos bo‘lmagan holatdagi insonlar uyda yashirin holda o‘qitilgan va bu haqdagi ma’lumotlarni Charls Dikens asarlarida uchratish mumkin)⁸¹.

Ilmiy tushuncha sifatida korreksion pedagogika zamonaviy pedagogika fanida rasman e’tirof etilganiga u qadar ko‘p vaqt bo‘lmadi. Uzoq vaqt davomida pedagogikada «defektologiya» tushunchasi qo‘llanib kelingan.