Bilim sohasi

Mavzuning qisqacha mazmuni: mazkur mavzuni o‘qish davomida talabalar ta’limni tashkil etishning shakllari, darsning turlari va tuzilishi, Amerikalik o‘qituvchi va nashriyotchi William Chandler Bagleyning dars tipologiyasi, zamonaviy dars tiplari va mezonlari, nostandart darsning o‘ziga xos xususiyatlari haqida ma’lumotga ega bo‘ladilar.

TA’LIMNI TASHKIL ETISHNING ASOSIY, QO‘SHIMCHA VA YORDAMCHI SHAKLLARI

Z

Ta’lim–bu hozirgi avlod vakillarining kelasi avlod vakillari oldidagi buyuk qarzidir.

Djorj Pibodi
amonaviy didaktikada ta’limni tashkil etish turlari 3 ga bo‘linadi: frontal, guruhiy va individual.

Frontal ta’limda o‘qituvchi butun sinfdagi o‘quv – bilish faoliyatini boshqaradi. Ular biror bir vazifa ustida ish olib boradi.

Guruhli shaklda o‘qituvchi sinfdagi o‘quvchilarning guruhlardagi o‘quv – bilish faoliyatini boshqaradi. Ularni bo‘g‘inli, brigadali, kooperirovan (ko‘chma) va differensialli guruhli shaklga bo‘lish mumkin.

Individual ta’limda o‘quvchilar boshqa o‘quvchilar bilan bog‘liqlikda o‘quv – bilish faoliyatini amalga oshiradi. Ya’ni, sinf butun topshiriqni, har bir o‘quvchi alohida mustaqil bajaradi.

Ta’limni tashkil etishning shakllarini asosiy, qo‘shimcha va yordamchi shakllari mavjud.

D ars – (maktabdagi) o‘quv ishining asosiy tashkiliy shakli bo‘lib, unda o‘qituvchi aniq belgilangan dars doirasida o‘quvchilarning doimiy tarkibi bilan qat’iy jadval bo‘yicha shug‘ullanadi. Jamoaviy bilish faoliyatiga rahbarlik qilib, o‘quv dasturiga o‘zi belgilaydigan didaktik va tarbiyaviy vazifalarga erishish uchun xilma – xil metodlardan foydalanadi.

Dars o‘quv ishini tashkil qilishning asosiy shakli, ammo u ta’limning boshqa shakllarini: leksiya, praktikumlar, laboratoriya mashg‘ulotlari, seminarlar, konsultatsiyalar, uy vazifalari, qo‘shimcha mashg‘ulotlarni rivojlantirishni istisno etmaydi.

Ta’limni tashkil etishning yordamchi shakllari fakultativ mashg‘ulotlar sanaladi. Ular o‘quvchilarning qiziqishlari asosida tashkil etiladi: to‘garaklar, klublar, olimpiadalar, viktorinalar, ko‘rgazmalar, ekspeditsiyalar va hokazolar.
Qiyin dars (the difficult lesson) Rassom: Adolf Vilyam Bugro, 1884 98 x 66 sm, Shaxsiy kolleksiya.⁵⁴