Bilim sohasi

3.3-§. YURAKNING ISHI VA QUVVATI. SUN’IY QON AYLANISH APPARATI (SQAA)

Yurak bajaradigan ish bosim kuchlarini engish va qonga kinetik energiya berish uchun sarflanadi.

Chap qorinchaning bir marta qisqarishida bajariladigan ishni hisoblaylik. Qonning zarb hajmi V₃ ni silindri ko‘rinishida ifodalaymiz (3.9.-rasm). Yurak bu hajmni ko‘ndalang kesimi yuzi S bo‘lgan aorta bo‘ylab o‘rtacha p bosim ostida l masofaga siqib chiqaradi deb hisoblash mumkin. Bunda bajarilgan ish

Bu hajmdagi qonga kinetik energiya berish uchun

ish bajarilgan, bu erda ρ – qonning zichligi; υ - qonning aortadagi tezligi. Shunday qilib, chap qorinchaning bir marta qisqarishida bajarilgan ish

O‘ng qorinchaning bajargan ishi “chap qorincha” bajargan ishning 0,2 qismiga teng deb q

3.9-rasm Qonning zarb hajmini

silindri ko‘rinishi
abul qilinishi tufayli, yurakning bir marta qisqarishida bajargan to‘la ishi
_{ } (3.17)

(3.17) formula organizmning ham tinchlikdagi, ham aktiv holatlari uchun o‘z kuchini saqlaydi.Bu holatlar qon harajati tezligining turlicha qiymatlari bilangina farq qiladi.

(3.17) formulaga p=13 kPa, V₃ =60 ml= 6∙10^–5m³, ρ=1,05∙10³ kg/m³, υ=0,5 m/s kattaliklarni qo‘yib, tinch holatda yurakning bir marta qisqarishida bajargan ishni topamiz: A≈1 J

Y

3.10-rasm Sun’iy qon aylanish

apparati
urak 1 s. da o‘rtacha bir marta qisqaradi, deb hisoblab, bir sutka davomida yurakning bajargan ishini topamiz: A_yu=86400 J. Muskullarning aktiv faoliyatida yurakning ishi bir necha marta ortishi mumkin.

Agar sistola davomiyligi t≈0,3s. ekani hisobga olinsa, yurakning bir marta qisqarishidagi quvvati =A₁/t=3,3 W

Yurakda operatsiya qilish davomida uni vaqtincha qon aylanish sistemasidan ajratishga to‘g‘ri keladi, bunda maxsus sun’iy qon aylanish apparatidan foydalaniladi (3.10-rasm). Mazmunan, bu apparat sun’iy yurak (nasos sistemasi) bilan sun’iy o‘pka (oksigenerator — qonni kislorod bilan boyitilishini ta’minlovchi sistema) birikmasidan iborat.