Bilim sohasi: 500000 Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy ta’miiot Ta’lim sohasi: 510000 Sog‘liqni saqlash Ta’lim yunalishi: 5510500 Farmatsiya (turlari buyicha) 5111000 – Kasb ta’limi

ma’naviy
 
intellektual
 
estetik
 
Oddiy irodaviy 
harakatlar
 
Murakkab irodaviy 
harakatlar
 
  
 
undovchi
 
tormozlash, to`xtatuvchi
 

---

85 
 
maqsadlariga javob bermaydigan motivlarning uyg`onishini va harakatlarning bajarilishini 
to`xtatishga qodirdir. To`xtatish bo`lmasa, xulq-atvorni boshqarish bo`lmas edi. 
Kishining   tavakkalchilik   sharoitidagi   xatti-harakati irodaning harakterli  ko`rinishlaridan 
biri sifatida namoyon bo`ladi. Tavakkalchilik  -  subekt uchun uning cheki noma’lum yoki 
muvaffaqiyatsizlikka duch kelganda mumkin bo`ladigan noqulay oqibatlar (jazolash, og`riq ta’sirini 
o`tkazish, jaroxat, obro`ni yo`qotish) xaqidagi taxminlar mavjudligi sharoitidagi faoliyatning 
harakteristikasidir. Tavakkalchilik paytida kutilayotgan noxushlik bunday holatdagi 
muvaffaqiyatsizlik extimoli va noqulay oqibatlar darajasining uyg`unlashtirilishi bilan belgilanadi. 
Psixologiya tavakkal qilish uchun zarur shart sifatida irodaning qo`shilishini nazarda tutuvchi 
tavakkal qilish xatti-harakatning ikkita o`zaro bog`langan sababini ajratib ko`rsatadi. 
Tavakkalchilikning birinchi sababi va tegishli ravishda tavakkalchilikning birinchi turi - bu 
yutuqqa umid bog`lash, muvaffaqiyat qozonilganda kutilayotgan kattalikning muvaffaqiyatsizliklar 
oqibati darajasidan ortishidir -  situativ tavakkalchilik. Bu o`rinda muvaffaqiyat motivatsiyasi 
muvaffaqiyatsizlikdan qutilib qolish motivatsiyasidan kuchliroqdir. Agar kundalik xulq-atvor ishlar 
uchun qarama-qarshi boglanishligi e’tiborga olinadigan bo`lsa -  muvaffaqiyatsizlikdan qutulish 
motivatsiyasi muvaffaqiyat motivatsiyasidan kattaroq kuchga ega bo`ladi demak, tavakkalchilik - 
qaror qabul qilish uchun muhim ahamiyatga ega bo`lgan voqeadir.  
Irodaning asosini, xuddi umuman subektning faolligi kabi, uning xatti-harakatlari va 
ishlarining ko`p tarmoqli va xilma-xil motivlashtirilishiga sabab bo`luvchi ehtiyojlari tashkil etadi. 
Psixologiyada motivlashtirish deganda psixologik hodisalarning o`zaro mustahkam 
bog`langan, lekin bir-biriga to`la mos kelmaydigan nisbatan mustaqil uchta turi tushuniladi: 
37-shakl 
1.