Билим соҳаси – Социал таъминот ва соғлиқни сақлаш 500000

Халқаро тиббий ҳамширалар Қўмитаси. 
 

Бутун 
дунёдаги 
тиббий 
ҳамширалар 
миллий 
Асоциацияси, 
федерацияси. Унга 15 географик регионга тегишли 15 киши Миллий 
қарашлар Қўмитаси ва Директорлар Кенгашига раҳбарлик қилади. 
Халқаро тиббий ҳамширалар қўмитаси мақсадлари: 

Саломатлик хизматлари даражасини қўтариш. 

Ҳамшира хизмати сифатини кўтариш. 

Тиббий ҳамширалар иқтисодий ва иш жойида шароитларни яхзшилаш. 
Назорат учун саволлар 
1.
 
Ҳамширалик иши ривожланишига таъсир этувчи омиллар
 
2.
 
Ҳамширалик иши ривожланишининг тарихий босқичлари
 
3.
 
Халқаро “Қизил хоч жамияти” тўғрисида тушунча
 
4.
 
Ҳамширалар халқаро
 қўмитаси 
тўғрисида тушунча
 
5.
 
Бутун дунё соғлиқни сақлаш ташкилоти
 
6.
 
Ўзбекистон ҳамширалар ассоциацияси
 
7.
Ҳамшира функцияси ва роли 
8.
Тиббий ҳамшираси иш фаолиятини юритиш жойлари 
9.
Оилавий ҳамшира вазифалари 
 
Таянч сўзлар: 
ҳамшира,
 
Қизил хоч жамияти, оилавий ҳамшира, халқаро 
қўмита.
 

---

22 
2 БОБ. САЛОМАТЛИК КОНЦЕПЦИЯЛАРИ
2.1. Саломатлик ҳақида тушунча. 
 
«Соғлиқ» тушунчасини соғлиқни субъектив тажрибаси ҳам позитив 
ҳолат кўринишида, соғлиқни нисбий концепцияси – касаллик йўқлиги 
кўринишида англаш мумкин.1946 йилда Бутун Дунё Соғлиқни Сақлаш
Ташкилоти (ВОЗ) низомида соғлиқ қоидаси урушдан кейинги давр 
ақидаларини акс эттиради ва унга боғлиқ икки тушунчага чамбарчас боғлиқ. 
Соғлиқ – бу жисмоний, руҳий ва ижтимоий баркамолликка эга ҳолат бўлиб, 
факатгина хасталик ва касалликлар йўқлигини ифодалайди. 
Соғлиқ фақат бир киши эмас, балки бутун жамият учун катта аҳамиятга 
эга. 1977 йил Бутун Дунё Соғликни Сақлаш Ташкилоти (ВОЗ)нинг қарор 
қабул қилувчи юқори органи - Бутун Дунё Соғлиқни Сақлаш Ассамблеяси 
«2000 йилга барчага соғлиқ» резолюциясини қабул қилди. Ҳукумат Бутун 
Дунё Соғлиқни Сақлаш Ташкилоти 2000 йилгача бутун Дунё аҳолиси 
ижтимоий шароитида шундай соғлиққа эришиши керакки, у аҳолига 
ижтимоий баркамол ҳаёт кечиришини асосий мақсад қилиб олган. 
Кўпгина мураккаб жараёнлар бизни соғлигимизга катта таъсир кўрсатади. Бу 
жараёнлар биологик омиллар (инсоннинг генетик маълумотлари) ва сиёсий, 
имтимоий маиший, тарбиявий омиллар ва атроф муҳит омилларини ўз ичига 
олади. Бизни соғлигимиз атрофимиздаги кишилар, жамият ва атроф-муҳит 
билан чамбарчас боғлиқ, яхши маиший ҳимоя, адекват тушум ва атроф 
муҳитдан ишончли ҳимояга эга кишиларда соғ бўлишига катта имконият бор. 
Буни англаймизми, ёки йўқми, лекин соғлиқни нисбий даражаси соғлиқни 
якка ва жамоа тартибида сақлаш воситаларини бемалол қўллай олишга 
боғлиқ. Бу воситаларни қанчалик кам қўлласак, соғлигимиз шунчалик 
нисбий даражада бўлади.
Бу қарашларни ривожлантириш мақсадида 1978 йил сентябрида Олма 
Отада бирламчи тиббий ёрдамга бағишланган халқаро анжуман ўтказилди. 
Олма Ота декларацияси соғликни сақлаш масалалари тор доирада ёндошиш, 

---

23 
Бутун Дунё Соғлиқни Сақлаш Ташкилоти соғлиқни сақлаш масалаларини 
кенгайтиришда катта аҳамиятга эга бўлди. 
Соғлиқ – бу катталик бир киши ёки бир гуруҳ кишиларни бир 
томондан ўз хоҳишларини амалга ошириш ва эҳтиёжларини қондириш, 
иккинчи томондан атроф муҳитни ўзгартириш ёки тўғирлашдир. Шунинг 
учун соғлиқ кундалик ҳаёт манбаи сифатида кўрилиб, ўз ичига маиший ва 
шахсий манбалар, шунингдек жисмоний эҳтиёжларни олувчи нисбий 
концепция ҳисобланади. Бундай баён соғлиқни кўп қирралиги, баъзи 
омилларсиз ўз хоҳиш, эҳтиёжларни қондириш ва атроф муҳитни 
ўзгартиришларсиз соғлом бўлмасликларини кўзда тутади. Бу маънода 
соғлиқни жисмоний ва руҳий кучлар захираси ҳисобланади. Соғлиқ инсонлар 
ўз мақсадларини амалга оширишни ва тўла қонли ҳаёт кечиришларига ёрдам 
беради. Соғлиқ бизга жамиятда фаол бўлишимизга жамиятни тарбиявий, 
маиший ва ижтимоий изланишга ёрдам беради. Яхши соғлиқ миннатдорлик 
ҳисси – қувонч ва байрам ҳиссини келтирувчи омил сифатида намоён бўлади. 
Шунинг учун соғлиқни мустаҳқамлаш, касаллик ва эрта ўлимни олдини 
олишдек муҳим ҳисобланади. 
Саломатлиқ омиллари: 
Ҳамма учун соғлиқ стратегияси соғлиққа тегишли қуйидаги шарт 
шароитларни белгилайди: 

Тинчлик. Уруш хавфидан озодлик. 

Барча учун тинчлик. 

Асосий эҳтиёжларни қондириш: 

Овқат 

Эрта таълим 

Сув билан таъминлаш ва санитария 

Меъёрий бошпана 

Хавфсиз иш ва жамоат таянчи. 
Бизни соғлигимизга салбий таъсир кўрсатувчи жисмоний шароитлар 
омилари: 

---

24 

Табиий офатлар натижасида ёки бирор киши сабабли руҳий 
зўриқишлар натижасида етказилган жароҳатлар. 

Атмосфера ҳавосини ифлосланиши, масалан, қўрғошин билан асосан 
иқтисодий ривожланган марказий туманларда. 

Уй аллергенлари ва тамаки тутуни 

Шовқин таъсири, масалан, йўл ҳаракати, транспорт ҳаракати 

Талабларга жавоб бермайдиган ичимлик суви, антисанитария, 
чиқиндиларни йўқотиш. 

Овқат маҳсулотларини кимёвий ва микробиологик ифлосланиши 

Ишлаб чиқариш чиқиндиларининг токсик таъсири 

ионлашган радиация таъсири 

қуёш, сунъий ёритиш манбалари, шунингдек табиий ва сунъий 
электромагнит майдонларининг ионлашган радиацияси таъсири 

потенциал канцироген кимёвий моддалар таъсири, органик 
ёқилғиларнинг тўлиқ ёнмаслиги оқибатида ҳосил бўладиган махсулотлар, 
пестицидлар 

кўчманчилиқ ва ёмон уй шароитлари 

хавфсиз чиқинди ва тинчликни сақловчи етарли воситалар йўқлиги