bilet bakteriyalar va ko‘k-yashil suv o‘tlarning tuzilishi, ahamiyati va xilmaxilligi haqida ma’lumot bering. Postembrional rivojlanish xillarini va assidiya metamorfozini tushuntiring. Katta yoshdagi odam organizmi tomirlarida litr qon

2-savolga javob:
Aminokislotalar — quyi molekulali organik birikmalar bo‘lib, organik karbon kislotalarning hosilalaridir. Aminokislota organik kislota molekulasida bir yoki bir nechta vodorod atomining aminoguruh NH₂ bilan almashinishidan hosil bo‘ladi. ko‘pincha NH₂ guruh karboksil guruhiga (COOH) qo‘shni uglerod atomining vodorodi o‘rniga kiradi. Aminokislotalar asosan bir xil sxemada tuzilgan. 1) molekulaning bir uchida karboksil guruhlar (COOH) joylashgan; 2) karboksil guruh yonida aminogruppa (NH2) joylashgan. Barcha aminokislotalarda amino-karboksil guruh bir xil bo‘ladi, ular bir-biridan faqat radikallarining tuzilishi bilangina farqlanadi. Shunday qilib aminokislotaning umumiy formulasini quyidagicha yozish mumkin:
R
|
H-C-NH₂
|
COOH
3) uchinchi tarkibiy qism radikaldeyiladi va R harfi bilan belgilanadi.
oqsil molekulasi hosil bo‘lishida aminokislotalar o‘zaro peptid bog‘ orqali birikadi. Bitta aminokislotaning karboksil guruhi va qo‘shni aminokislotani aminoguruhidan suv molekulasi ajralib chiqadi va bo‘sh qolgan valentliklar hisobiga aminokislota qoldiqlari bir-biri bilan birikadi. Aminokislotalar o‘rtasida peptid bog‘ vujudga keladi. hosil bo‘lgan aminokislotalar birikmasi peptid deb ataladi. Ikkita aminokislotadan hosil bo‘lgan peptid dipeptid, uchta aminokislotadan hosil bo‘lgani tripeptid, ko‘p aminokislotalardan hosil bo‘lgani polipeptiddeb ataladi. Polipeptid tarkibida aminokislotalar 50 tadan kam bo‘lsa, polipeptiddeb ataladi.
Agar polipeptid tarkibida aminokislotalar soni 50 dan ortiq bo‘lsa shartli ravishda oqsillardeb ataladi.
Aminokislotalarning umumiy xossalari — aminokislotalar tarkibidagi amino va karbon guruhlariga hamda ularning qanday joylashganligiga bog‘liq. o‘simlik va ko‘pchilik mikroorganizmlar aminokislotalarni o‘zlari oddiy birikmalardan (CO2, suv, ammiak) sintezlay oladi. Yuqorida bayon etilganidek oqsil tarkibidagi aminokislotalar 20 xil bo‘lib shundan 10 tasi almashtirib bo‘lmaydigan.
27-BILET
1. Lipidlar, ularning funksiyasi, oddiy va murakkab lipidlar haqida ma’lumot bering.
2. Quyida berilgan aminokislotalarni siklik va asiklik aminokislotalar qatoriga to‘g‘ri joylashtiring: asparagin kislota, oksiprolin, lizin, leysin, gistidin, triptofan, alanin, fenilalanin, serin, prolin, tirozin, treonin.
3. Bir zanjirda GTCATGGATAGTCCTAAT nukleotidlar ketma-ketligi bo‘lgan DNK molekulasidagi vodorod bog‘lar sonini aniqlang.