Bilet-1 Sizga qanday infektsiya manbalari va ularning tarqalishi ma'lum? Javobingizni asoslang

3.Suyak sinishlari: tasniflash, suyak parchalarining joylanishi, sinishdagi patologik o'zgarishlar, sinish klinikasi, sinishlarni davolash, sinish asoratlari va oqibatlari.
Suyaklar sinishi («fractura») ko'p uchraydigan shikastlaf tufiga kiradi va mexanik ta ’sir hamda patologik o'zgarishlar natijasida suyaklar butunligi buzilishi bilan ifodalanadi. H ar bir sinishda suyaklaming kattakichikligidan q at’i nazar, atrofdagi yumshoq to'qimalarga ham jarohat ta’sir qiladi va og'ir oqibatlarga olib keladi. Suyak sinishlari katta qon tom irlarni shikastlantirib, o g 'ir qon ketishiga sabab bo'lishi mumkin. Shuningdek, singan suyak zarbidan hayotiy muhim organlarning jarohatlanishi ko'txgilsiz voqealarga olib kelishi m um kin. M asalan, k alla suyagi va u m u rtq a p o g 'o n asi zararlanganda bosh yoki orqa miya butunligi buziladi; chanoq suyaklari sinsa, qovuq, to 'g 'ri ichak yoki siydik yo'lini, qovurg'alar singanda esa plevra va o'pkalarni, kamroq jigar, taloq va yurakni zararlantirishi mumkin. H ar bir ochiq sinish infeksiya kirishi uchun o'choq hisoblanib, mahalliy yiringlashdan tashqari, osteomiyelit, umumiy yiringli infeksiya esa sepsisni keltirib chiqarishi mumkin.. Suyak sinishlari klassifikatsiyasi Suyak sinishining bir necha klassifikatsiyasi (tasnifi) bor: 1. Tug'm a sinishlar kam uchraydi, u ona qornida ro'yobga kelib, homila skelet muskulaturasining yaxshi rivojlanmaganligidan paydo bo'ladi, ko'pincha bunga irsiy buzilishlar sabab bo'lib, ko‘p suyaklar singan bo'ladi. Tug'ruq paytida, keyingi hayot mobaynida ro'yobga kelgan sinishlar orttirilgan hisoblanadi. 124-rasm. Sinish turlari: a-egilgan; b -to 'g 'r i urilgan; d-burilgan; e-uzilgart; f-qisilgan (kompressiya). 2. Paydo bo‘lish sababiga ko‘ra, travmatik va patologik sinishlai kuzatiladi. Turli shikastlar natijasida travmatik sinishlar yuz beradi. T a ’sir qilingan joyda suyak sinishi bevosita sinish, ta’sir qilingan joydan uzoqroq sohadagi sinish esa bilvosita sinish deyiladi. Travmatik sinish suyakka, uning qattiqligini yenguvchi, mexanik kuch ta’sir qilish natijasida kelib chiqadi. Kuch ta’sir qilish mexanizmiga ko‘ra bunday sinishlar quyidagi turlarga bo'Iinadi: a) egilgan; b) burilgan (rotatsiya); d) qisilgan (kompressiya); e) to‘g‘ri urilgan (o‘q tegishidan shikastlanish nisbatan kamroq); f) uzilgan sinishlar (124-rasm). Patologik sinishlarning sabablariga suyakning har xil kasalliklari - osteomiyelit, o ‘sma, siringomiliya, qon kasalliklari, irsiy kasalliklar, nerv sistemasining ayrim kasalliklari, shuningdek, moddalar almashinuvi sabab bo‘Iadi. Travma bu hollarda ikkilamchi bo'lib, bemor to‘satdan burilgan, o‘rnidan turganda yoki karavatda yotganda ham o‘z-o‘zidan ro‘yobga kelishi mumkin. 3. Sinishlar ochiq va yopiq holda ham bo'ladi. Y opiq sinish deb, teri butunligi buzilmagani holda ro‘y beruvchi suyak va uning atrofidagi to'qimalarning shikastlanishiga aytiladi. Ochiq sinishlarga jarohat hosil bo'lgan, teri butunligi buzilgan holda ro'y beruvchi shikastlar kiradi. Teri butunligi travma keltirib chiqaruvchi agent ta’sirida yoki suyaklar sinishi bilan buzilishi mumkin. Ochiq sinishlar asorati sinishlarga kiradi. 4. Sinishlar to'la, to'la bo'lmagan va suyak yorilishlariga bo'linadi. Suyakning to'la sinishida suyak butunligi to'la buziladi, to'la bo'lmagan sinishda uning bir qismigina zararlanadi. Suyak yoriiganda qismlarga ajralmagan zararlanish ro'yobga keladi. To'la bo'lmagan sinishlarga, masalan, ko'pincha bolalarda uchrovchi subperiostal sinishlar kiradi, unda suyak singan bo‘lsa-da, suyak pardasi yirtilmaydi («yashil novda» - tipidagi sinish), u butunligicha qoladi, platinkasining sinishi, kalla suyagi qopqog‘i va ichki platinkasining sinishi ham farq qilinadi. 5. Naysimon suyaklarning sinish sohasiga qarab, diafizar, metafizar va epifizar sinishlar farq qilinadi. M etafizar sinishlarda suyakning (g‘alvirak) metafiz qismi zararlanadi, bu holda suyakning periferik va m arkaziy qismi bir-biriga ilinib yoki jipslanib qolishi kuzatiladi (jipslashgan yoki qoqilgan sinish). Bunday suyak sinishlarda k o ‘pchilik sinishlarda x arak terli b o ig a n g'ayritabiiy h arak atlar, suyaklar krepitatsiyasi, paypaslab ko'rilganda siljib ketgan suyakning singan qismlarini aniqlash simptomlari bo'lmaydi. Agar sinish chizigi bo'g'imga kirsa, bo'g'im ichi (intraartikulyar) sinish deyiladi. Balog'atga yetmagan yoshlarda shikastlar ta’sirida epifiz uzilishi - epifezioliz vujudga kelishi mumkin. Epifizar sinishda ko'pincha bo'g'imga yaqin qismning chiqishi kuzatiladi. 6. Sinish yo'nalishiga qarab - ko'ndalang, uzunasiga, qiyshiq, vintsimon va parchalangan suyak sinishlari farqlanadi. Sinishlarda bitta suyakning yoki bir necha suyaklari ko'p joyidan zararlanishi mumkin. Shuni hisobga olib, sinish yagona va ko'p sonli sinishlarga boiinadi. 7. Suyak sinishlari oddiy, asoratli, murakkab va kombinatsiyalangan bo'ladi. Asoratli sinishda uzilgan va urilgan zararlanishlar bo'lib, bunda suyak siniqlari bilan qon tomirlari, nerv tolalari shikastlanadi, siniqlar orasida yumshoq to'qimalarning kirib qolishi-interpozitsiya xili, ko'pgina organlarning zararlanishi (tos suyagi singanda siydik yo'lining shikasti), yaqindagi bo'g'im chiqishi, ochiq sinishlarda infeksiyaning taraqqiyoti bilan xarakterlanadi. Kombinatsiyalashgan sinishlarda, masalan, son suyagi sinishining kuyish bilan uchrashi kuzatiladi. Murakkab sinishlarda esa baravariga zararlanish organizmning, a ’zo va ayrim qismlarning shikastlanishi (masalan, boldir suyaklarining sinishi, parenxim atoz organlarning yorilishi-taloq, jigar) tarzida kuzatiladi.
Suyak siljishi yoki siniqlar o'z joyini o'zgartirishi («dislokatsiya») travma paytida uning kuchi ortiqligi, spastik qisqargan mushaklar yoki suyaklarning og'irligi ta’sirida ro'yobga keladi (125-rasm). Suyak siniqlari siljiganda siljib ketgan suyak sinishi, agar suyak siniqlari o'z joyida qolsa, dislokatsiyasiz - siljimagan sinish deyiladi. Suyak siniqlarining quyidagi siljishlari kuzatiladi: 1. Uzunasiga siljish. 2. Yon tomonga siljish. 125-rasm. Sinishda suyak parchalarining siljish variantlari: a-yonbosh siljish; b-suyak o'qi b o ’yicha (burchak hosil qilib), d-uzunasiga s'iljib cho'zilishi; e-uzunasiga siljib, qisqarishi; f-rotatsion (burama). 3. Burchak hosil qilib siljish. 4. Siniq qismlarining o'z o'qi atrofida aylanishi natijasida kelib chiqu-vchi periferik (rotatsion) siljish. O datda, uzunasiga siljish mushaklarning reflektor qisqarishi natijasida bir-biriga nisbatan siljiydi. Mushaklar va pay laming uzilishi natijasida singan parchalar bir-biridan uzoqlashadi. Naysimon uzun suyaklar bo'g'im yaqinida sinadigan bo'lsa, qoqilgan sinishlar kuzatiladi, ularda suyak fragmentlari kam siljiydi. Suiyak siniqlarining birlam chi va ikkilam chi siljishi kuzatiladi. Birlamchi siljish travma (shikast) paytida ro'yobga keladi. Ikkilamchi siljish esa suyak parchalari bir-biriga to'g'ri kelmaganda, davolashdagi taktilc xatolarda (skeletdan tortishni va kom pression-distraksiya apparatini erta olish, ularni noto'g'ri qo'yish, gips bog'lamlarini tez-tez o'zgartirib turmaslik, almashtirish yo zararlangan qo'l-oyoqqa hali suyak qavarig'i bo'lmasdan turib harakat qildirish) yuz beradi. SINISHDAGI PATOLOGOANATOMIK 0 ‘ZGARISHLAR Sinishda patologoanatomik o'zgarishlami uch bosqichga bo'lish mumkin: 1. Shikastlanish ta’siridagi zararlanishlar. 2. Suyak qavarig'i hosil bo'lishi. 3. Suyak strukturasi tuzilishining qayta tashkil topishi. Shikastlanganda suyak singan joyga qon quyiladi, biriktiruvchi to 'q im a hujayralari o'ladi. Leykotsitlarda m igratsiya, yallig'lanish in filtratsiy asi va ekssudatsiyasi ro 'y o b g a keladi. O g 'ir aseptik yallig^lanishda epidermis ostiga ekssudat yig'ilib, seroz va qon aralash 126-rasm. Suyak regeneratsiyasida suyak ko'm igi qavatlari: 1-periostal; 2-endostal; 3-intermedial, 4-paraossal pufakchalar hosil qiladi. Zararlangan hujayra va to 'q im ala r asta-sekin so'rila boshlaydi. Shu b ila n birga mezenximal hujayralar k o ‘paya-di, so'ngra suyak qavarig'i asosini tashkil qiluvchi osteoblastlar soni oshadi. Sinishning birinchi ku n id ay o q regeneratsiya jarayoni boshlanadi. Suyak parchalarini b irik tiru v ch i birlamchi suyak qavarig'i birinchi uch hafta davomida paydo bo 'ladi. Suyak qavarig'ini 4 m anba tashkil qiladi: periostal, endostal, intermedial va paraossal suyak qavarig'i (126-rasm). Bularning ichida eng kuchlisi suyak qavarig'ining periostal qavati hisoblanadi, chunki u suyak usti pardasidan hosil bo'lib, b~u parda tez regeneratsiya qilish kuchiga ega. Endostal yoki ichki qavat endost hamda suyak iligidan tashkil topadi, bu qavat uncha kuchli b o 'lm aydi. Intermedial yoki oraliq qavatning taraqqiyoti Gavers kanalchalari hujayralari elementlaridan tashkil topadi va suyak siniqlari qanchalik yaxshi fiksatsiya qilingan bo'lsa, suyak qavarig'ining bu qavati shunchalik kam rivojlangan bo'ladi. Qavariqning paraossal qavati singan joy atrofidagi yumshoq to'qim alar nechog'lik ko'p zararlangan bo'lsa, shuncha ko'proq ifodalangan. Periostal va endostal suyak qavarig'ining b 127-rasm. Sinishdagi gem atom a 128-rasm. «Yopishqoq suyak iligi» o'lgan qon elementlari, to'qima va su-yak qismlari bilan aralashib yelimsimon mo ddani tashkil etgan. Suyak iligi shilliq qavatiga yangi hosil bo'lgan granulyatsion to'qima o'sib kirishi faoli^ati jipslangan suyak siniqlarini qotirish, intermedial qavati esa ularning bitishidir. (127-132-rasmlar). Fibrinoz qavat quyilgan qonni atrofdagi to'qima va ochilib qolgan suyak iligidan saqlaydi. Mikroskopik kesimda suyak iligi bo‘shlig‘i fibrin qavati bilan bekilgan. Suyak qavarig‘ining tashkil topishida birlamchi gem atom aning ahamiyati katta. Chunki oqqan qon kanali ichida, atrofdagi yumshoq to ‘qim alarda, suyak ustki pardasi atrofida bo'ladi. Q avariq hosil bo'lishining boshlang'ich fazasi gematoma rezorbsiyasiga va boshqalariga bog'liq. Suyuq qon ivib, fibrinli tur hosil qiladi. Qonning so'rilishi bilan qon -va limfa tomirlari endoteliysidan, endost Gavers kanalchalaridan, periostdan suyak qavarig'ining shilliq bosqichi ro'yobga keladi, mezenximal hujayralar, fibroblastlar ko'payadi, osteoblastlar paydo bo'la boshLaydi. Suyak siniqlari orasini yosh hujayralar to'ldira boshlaydi, ular atrofdagi to'qimalariga ham tarqaladi va suyak qavarig'ining granulyatsion bosqichi ro'yobga keladi. Bu to'qima kapillyarlarga juda boy bo'ladi. 2-3 hafta ichida biriktiruvchi to'qimadan tashkil topgan birlamchi suyak qavarig'i hosil bo'ladi, shuning uchun u vaqtinchalik yoki biriktiruvchi to'qimali suyak; qavarig'i deyiladi, u unchalik qattiq bo'lmaydi, suyak siniqlarini bir-bi ridan siljitsa bo'ladi. K eyinchalik 2-3 haftada birlam chi qavariq m ustahkam lashadi, suyaksimon (osteoid) yoki tog'aysimon bo'lib qoladi. Kollagen tolalariga 129-rasm. Granulyatsiyali suyak 130-rasm. Fibroz-suyak (fibroz-tog'ay) to'qira a ko'migi, granulyatsion to'qima ko'm igi. Qo'shni kapillyardan hosil periostal va endostal o'sib (kapillyarlar, bo'lgan osteoblastlar ta’sirida suyak tozala nuvchi hujayralar, fibroblastlar) to'sinlarining konsolidatsiyasi. B a’zida suyak ko'migi o'm ini bosgan. tog'ay hosil bo'lishi mumkin. kristallarning cho‘kishi natijasida osteoid to'qim a paydo bo'ladi. O steoblastlar osteotsitlar ta ’sirida qisman yo'qoladi va a trofiyaga uchraydi. Shunday qilib, birlamchi suyak qavarig'ining hosil Tra'lishiga 4-6 hafta ketadi. Suyak siniqlari yaxshi jipslashtirilganda («repozitsiya») v a ko'ngildagidek immobilizatsiya qilinganda suyak qavarig'i osteoid to'qimalardan paydo bo'ladi, yomon repozitsiyada va immobilizatsiyada ko'pincha tog'ay hosil bo'ladi: tog'ay suyak qavarig'ining har qaysi qavatida ham paydo bo'lishi mumkin. Keyinchalik gialinli yoki tolali tog'ay suyakka, aylanadi. O steoid to'qim alarga kalsiy tuzlarining cho'kishi tezlashadi, ya’ni suyaklanish jarayoni boshlanadi va suyak plastinkalari hosil bo'ladi, bu ikkilamchi provizor suyak qavarig'i deyiladi. So'ngra qon tomirlari yo'li bo'yicha Gavers kanalchalari yuzaga keladi, nerv tolalari o'sib kiradi. Bu holda ikkilamchi, doimiy ossal suyak qavarig'i deyiladi. Bu yangi suyakning strukturasi normal suyakdan obdon farq qiladi. Ikkilamchi suyak qavarig'i 5-6 hafta davom etadi. Singan joyda g'ayritabiiy harakat yo'qol adi, klinik belgilarga asosan suyak bitadi, ammo uning arxitektonikasi, qayta ko'rish funksiyasi tiklangan bo'lsa-da, bir necha yilgacha davom etadi. Shuningdek, suyakning ichki kanali iligi ham asta-sekin tiklana boshlaydi, ya’ni birlamchi suyak qavarig'i surila boshlaydi. Sog'lom kishilarda sinishlar tez bitadi. Suyak qavarig'i tez paydo bo'ladi, mustahkamlanadi. Siniqlarning sekin bitishiga to'qimalarning keng zararlanislii, qon va nervlar bilan ta ’minlanishi, suyak usti pardasidagi nuqson, infeksiya, 131-rasm. Yangilanuvchi suyak ko'm igi osteoblastlar yordam ida suyak to'sinlarining qayta o'zgarishi 132-rasm. Oxirgi suyak ko'migi, tashqi to'sinlari hosil tao'lgan spongioz qavat. Y o g i i suyak iligining ipsimon ilik bila n to'lishi. Singan suyakning tipik ifc
4.Shoshilinch tibbSuyaklar sinishi («fractura») ko'p uchraydigan shikastlaf tufiga kiradi va mexanik ta ’sir hamda patologik o'zgarishlar natijasida suyaklar butunligi buzilishi bilan ifodalanadi. H ar bir sinishda suyaklaming kattakichikligidan q at’i nazar, atrofdagi yumshoq to'qimalarga ham jarohat ta’sir qiladi va og'ir oqibatlarga olib keladi. Suyak sinishlari katta qon tom irlarni shikastlantirib, o g 'ir qon ketishiga sabab bo'lishi mumkin. Shuningdek, singan suyak zarbidan hayotiy muhim organlarning jarohatlanishi ko'txgilsiz voqealarga olib kelishi m um kin. M asalan, k alla suyagi va u m u rtq a p o g 'o n asi zararlanganda bosh yoki orqa miya butunligi buziladi; chanoq suyaklari sinsa, qovuq, to 'g 'ri ichak yoki siydik yo'lini, qovurg'alar singanda esa plevra va o'pkalarni, kamroq jigar, taloq va yurakni zararlantirishi mumkin. H ar bir ochiq sinish infeksiya kirishi uchun o'choq hisoblanib, mahalliy yiringlashdan tashqari, osteomiyelit, umumiy yiringli infeksiya esa sepsisni keltirib chiqarishi mumkin.. Suyak sinishlari klassifikatsiyasi Suyak sinishining bir necha klassifikatsiyasi (tasnifi) bor: 1. Tug'm a sinishlar kam uchraydi, u ona qornida ro'yobga kelib, homila skelet muskulaturasining yaxshi rivojlanmaganligidan paydo bo'ladi, ko'pincha bunga irsiy buzilishlar sabab bo'lib, ko‘p suyaklar singan bo'ladi. Tug'ruq paytida, keyingi hayot mobaynida ro'yobga kelgan sinishlar orttirilgan hisoblanadi. 124-rasm. Sinish turlari: a-egilgan; b -to 'g 'r i urilgan; d-burilgan; e-uzilgart; f-qisilgan (kompressiya). 2. Paydo bo‘lish sababiga ko‘ra, travmatik va patologik sinishlai kuzatiladi. Turli shikastlar natijasida travmatik sinishlar yuz beradi. T a ’sir qilingan joyda suyak sinishi bevosita sinish, ta’sir qilingan joydan uzoqroq sohadagi sinish esa bilvosita sinish deyiladi. Travmatik sinish suyakka, uning qattiqligini yenguvchi, mexanik kuch ta’sir qilish natijasida kelib chiqadi. Kuch ta’sir qilish mexanizmiga ko‘ra bunday sinishlar quyidagi turlarga bo'Iinadi: a) egilgan; b) burilgan (rotatsiya); d) qisilgan (kompressiya); e) to‘g‘ri urilgan (o‘q tegishidan shikastlanish nisbatan kamroq); f) uzilgan sinishlar (124-rasm). Patologik sinishlarning sabablariga suyakning har xil kasalliklari - osteomiyelit, o ‘sma, siringomiliya, qon kasalliklari, irsiy kasalliklar, nerv sistemasining ayrim kasalliklari, shuningdek, moddalar almashinuvi sabab bo‘Iadi. Travma bu hollarda ikkilamchi bo'lib, bemor to‘satdan burilgan, o‘rnidan turganda yoki karavatda yotganda ham o‘z-o‘zidan ro‘yobga kelishi mumkin. 3. Sinishlar ochiq va yopiq holda ham bo'ladi. Y opiq sinish deb, teri butunligi buzilmagani holda ro‘y beruvchi suyak va uning atrofidagi to'qimalarning shikastlanishiga aytiladi. Ochiq sinishlarga jarohat hosil bo'lgan, teri butunligi buzilgan holda ro'y beruvchi shikastlar kiradi. Teri butunligi travma keltirib chiqaruvchi agent ta’sirida yoki suyaklar sinishi bilan buzilishi mumkin. Ochiq sinishlar asorati sinishlarga kiradi. 4. Sinishlar to'la, to'la bo'lmagan va suyak yorilishlariga bo'linadi. Suyakning to'la sinishida suyak butunligi to'la buziladi, to'la bo'lmagan sinishda uning bir qismigina zararlanadi. Suyak yoriiganda qismlarga ajralmagan zararlanish ro'yobga keladi. To'la bo'lmagan sinishlarga, masalan, ko'pincha bolalarda uchrovchi subperiostal sinishlar kiradi, unda suyak singan bo‘lsa-da, suyak pardasi yirtilmaydi («yashil novda» - tipidagi sinish), u butunligicha qoladi, platinkasining sinishi, kalla suyagi qopqog‘i va ichki platinkasining sinishi ham farq qilinadi. 5. Naysimon suyaklarning sinish sohasiga qarab, diafizar, metafizar va epifizar sinishlar farq qilinadi. M etafizar sinishlarda suyakning (g‘alvirak) metafiz qismi zararlanadi, bu holda suyakning periferik va m arkaziy qismi bir-biriga ilinib yoki jipslanib qolishi kuzatiladi (jipslashgan yoki qoqilgan sinish). Bunday suyak sinishlarda k o ‘pchilik sinishlarda x arak terli b o ig a n g'ayritabiiy h arak atlar, suyaklar krepitatsiyasi, paypaslab ko'rilganda siljib ketgan suyakning singan qismlarini aniqlash simptomlari bo'lmaydi. Agar sinish chizigi bo'g'imga kirsa, bo'g'im ichi (intraartikulyar) sinish deyiladi. Balog'atga yetmagan yoshlarda shikastlar ta’sirida epifiz uzilishi - epifezioliz vujudga kelishi mumkin. Epifizar sinishda ko'pincha bo'g'imga yaqin qismning chiqishi kuzatiladi. 6. Sinish yo'nalishiga qarab - ko'ndalang, uzunasiga, qiyshiq, vintsimon va parchalangan suyak sinishlari farqlanadi. Sinishlarda bitta suyakning yoki bir necha suyaklari ko'p joyidan zararlanishi mumkin. Shuni hisobga olib, sinish yagona va ko'p sonli sinishlarga boiinadi. 7. Suyak sinishlari oddiy, asoratli, murakkab va kombinatsiyalangan bo'ladi. Asoratli sinishda uzilgan va urilgan zararlanishlar bo'lib, bunda suyak siniqlari bilan qon tomirlari, nerv tolalari shikastlanadi, siniqlar orasida yumshoq to'qimalarning kirib qolishi-interpozitsiya xili, ko'pgina organlarning zararlanishi (tos suyagi singanda siydik yo'lining shikasti), yaqindagi bo'g'im chiqishi, ochiq sinishlarda infeksiyaning taraqqiyoti bilan xarakterlanadi. Kombinatsiyalashgan sinishlarda, masalan, son suyagi sinishining kuyish bilan uchrashi kuzatiladi. Murakkab sinishlarda esa baravariga zararlanish organizmning, a ’zo va ayrim qismlarning shikastlanishi (masalan, boldir suyaklarining sinishi, parenxim atoz organlarning yorilishi-taloq, jigar) tarzida kuzatiladi.iySINISH ASORATLARI VA OQIBATLARI Singan joyning normal bitishi har xil sabablarga ko‘ra murakkabla-shishi mumkin. Singan joy atrofidagi organ va to‘qimalaming zararlanishi (miya, o‘pka, qovuq, qon tomirlari, nervlar va b.) suyakning singan qismlarining noto‘g‘ri holati, singan qismlar oralig‘iga mushak yoki fiksatsiyalar kirib qolishi (interopozitsiya), qo‘shilib kelgan kasalliklar yoki organizmda modda • almashinishining buzilishi (diabet, avitaminoz, sil,- zaxm, ozib holdan ketish va b.), noto‘g‘ri davolash (yomon moslashtirish, qoniqarsiz immobilizatsiya yoki m uddatidan ilgari uni olib tashlash va b.), funksional davolash prinsiplarini buzish yoki organning mutlaqo harakat qilmasligi ana shular qatoriga kiradi. Bu asoratlarni bir necha guruhga boiish mumkin: 1. Shikastlanish bilan b ogiiq b o ig an umumiy hollar (unga yog‘ emboliyasi ham kiradi). Ko'pincha bu holat og‘ir sinishlarda ro‘y berib, travmatik shok belgilari bilan kechadi. Boshqa shok sabablarini davolash kabi bu asorat ham shunday davo qilinadi. Shok ta’sirini o ‘z vaqtida qilingan immobilizatsiya va og‘riqsizlantirish bilan pasaytirish mumkin. 2. Bemorning shikastlanishgacha boigan umumiy ahvoli, qo‘shilib kelgan kasalliklar mavjudligi natijasida kelib chiquvchi asoratlar. B u asoratlar har xil nam oyon b o 'lish i m um kin. Singan joy gipovitaminozda, distrofiyada, diabetda, nur kasalligida, qon aylanishi buzilganda, shishda yom on bitadi. B a’zan sinishlar surunkali kasalliklaming qo‘zg‘ashiga ham sabab bo'lishi mumkin (sil, tireotoksikoz, diabet, buyrak kasalliklari va b.). Keksa kishilarda harakat kam bo'lgani uchun gipostatik pnevmoniya ro'yobga kelishi mumkin. Kam harakatlik koprostaz, ich yomon kelishi, obturatsion ichak tutilib qolishi, hatto tromboembolik asoratlarga sabab bo'lishi mumkin. Zararlangan odam yaxshi parvarish qilinmasa, uning himoya kuchlari kamayib ketishi natijasida yara-chaqalar paydo bo'lishi mumkin. 3. Atrofdagi yum shoq to'qim alarning shikastlanishi. Bunday asoratlarda katta tomirlar shikastlanib o'tkir qon ketadi, nerv tolasining shikasti esa yaralanishlarga olib keladi. Ba’zi bir sinishlarda ichki organlar zararlanadi. 4. Mahalliy asoratlar. U lar har xil bo'ladi, suyak siniqlari yaxshi jipslashmasa, fiksatsiyaning ko'ngildagidek bo'lm aganidan qo'l-oyoq funksiyasi buzilib, deformatsiya vujudga keladi. Nerv tolalari, tomirlar, suyak usti pardasi shikastlanganida, immobilizatsiya yomon bo'lganda, yum shoq to 'q im alar keng zararlanganda suyak konsolidatsiyasi kechikadi. Bu holda soxta bo'g'im -psevdoartroz paydo bo'ladi, uning pay d o bo'lishida, har bir suyak sinig'i atro fid a yumshoq suyak qavarig'i mavjud bo'lib, ular orasida patologik harakat yuzaga keladi. Soxta bo'g'im og'riq bermaydi, ammo qo'l-oyoq funksiyasi buziladi. R en tg en suratda, suyak kanali bekilgan, singan suyak uchlari yum aloqlashgan b o 'lad i. P sevdoartrozlar operatsiya yo'li bilan davolanadi. K o'pincha soxta bo'g'im larda kompression osteosintez usuli qo'llaniladi. 5. Infeksiya ta’siridagi asoratlar ko'pincha asoratlar ochiq sinishida kuzatiladi. Ifloslanish yumshoq to'qimalarda bo'lmasdan suyakda ham uchrab, osteomiyelitga olib keladi. Mahalliy infeksiya umumiyga aylanib, intoksikatsiyaning kuchayishi shikastlangan qo'l-oyoqni amputatsiya, ya’ni kesib tashlashgacha olib boradi. Infeksiya tushganda psevdo-artrozga olib keladi. 6. Noto'g'ri davolash ta’sirida paydo bo'ladigan asoratlar. Bu asoratlar ko'pincha davolashning asosiy prinsiplari (repozitsiya, immobilizatsiya, funksional davolash, suyak qavarig'ining stimulyatsiyasi) buzilishi natijasida yuzaga keladi. Repozitsiya va immobilizatsiyaning yetarli bo'lm aganligi suyak qavarig'ining yaxshi bitmasligiga, u esa psevdoartrozga olib kelishi mumkin. Metallosintez bajarilganda sterjen sinishi natijasida shikastlangan a ’zo deformatsiyaga uchraydi. Suyak siniqlarini jipslashtirish uchun ishlatiladigan transplantat ifloslanishi yoki sinishi mumkin, unda osteomiyelit yoki psevdoartroz paydo bo'ladi. Agar funksional harakat kam bo'lib, immobilizatsiya davri cho'zilib ketsa, unda atrofiya va shikastlangan sohada harakat yetishmasligi yuzaga keladi. O'ta tortib bog'langan gips bog'lami yara-chaqalar, b a ’zan esa zararlangan qo'l-oyoqda qon aylanishi buzilishi natijasida nekroz kelib chiqishi mumkin. Yuqorida qayd qilingan asoratlarning ko'pchiligini o 'z paytida davolash mumkin, buning uchun avvalo to'g'ri birinchi yordam ko'rsatish, keyinchalik esa kerakli davolash usulini qo'llash lozim.
4) yordam bo'limiga chap oyoq-qo'l, yuz va tananing oldingi yuzalarida termik kuyish bo'lgan bemor etkazildi. Bemor inqillaydi, deyarli hech qanday aloqa yo'q. AQB 80/60 mm sm ust. Puls – 1 daqiqada 120 zarba, kuchsiz to'lish va kuchlanish. Terisi oqargan. Kuyish yuzasi gemorragik suyuqlikni o'z ichiga olgan pufakchalar bilan qoplangan, ba'zida yorilib ketadi, uning ostida oq-kulrang va sarg'ish-jigarrang rangdagi zich qoraqo'tir bor. Kuyish kasalligi qaysi bosqichda? Kuyishning chuqurligini darhol aniqlash mumkinmi? Kuyishni davolash qachon boshlanadi?