Беркинов Б. Б. Институционал иқтисодиёт: Ўқув қўлланма. 3-нашр

 
Қисқача хулоса 
Нормалар 
индивидларнинг 
ўзаро 
мувофиқ 
муносабатлари 
барқарорлигининг асосий кафолати ҳисобланади. Иқтисодиётнинг асосий 
қонуни (конституцияси) деб индивидларнинг иқтисодий фаолият юритишини 
таъминловчи нормалар тизимига айтилади. Буйруқбозлик ва бозор тизимларида
иқтисодиёт қонунининг нормалари ўзаро зид ҳолда амал қилади. Буйруқбозлик 
иқтисодиётининг 
нормалар 
(оддий 
фойда 
кўриш, 
максимал 
индивидуаллаштириш, «сен – менга, мен - сенга», қонунга тилда бўйсуниш) 
тизими сурункали тақчиллик, яъни ресурсларнинг етишмаслигини намоён 
этади.
 
Бозор иқтисодиёти нормалари тизими
– бозорда битимларни амалга 
ошириш ва унда мувозанатга эришиш имконини берувчи хатти-ҳаракатларнинг 
ўзаро шартланган нормалари
 (
мураккаб фойда кўриш, рационал мақсадли феъл-
атвор, индивидуаллашмаган ишонч, хайриҳоҳлик, очиқлик) йиғиндисини 
ташкил этади.
 
 
 

---

51 
Таянч сўз ва иборалар 
Иқтисодиёт асосий қонуни (конституцияси), буйруқбозлик ва
 
бозор 
иқтисодиёти 
нормалари 
тизими, 
оддий 
фойда 
кўриш, 
максимал 
индивидуаллашган, «сен – менга, мен – сенга», қонунга тилда бўйсуниш, 
мураккаб фойда кўриш нормаси, рационал мақсадли феъл-атвор, 
индивидуаллашмаган ишонч, хайриҳоҳлик, очиқлик
. 
 
Такрорлаш учун саволлар 
1.
Иқтисодиёт асосий қонуни тушунчасининг моҳиятини шарҳланг. 
2.
Агар буйруқбозлик иқтисодиёти ҳатто сурункали тақчиллик мавжуд 
бўлганда ҳам барқарор тизимни ўзида намоён этган бўлса, у ҳолда ўтиш 
иқтисодиётининг туб беқарорлигининг сабаблари нимада? 
3.
Буйруқбозлик иқтисодиётининг унсури ҳисобланган оддий фойда 
кўриш нормаси унинг бозор нормасидан қандай фарқ қилади? 
4.
Бозор иқтисодиётидаги хайрихоҳлик нормасининг маъносини 
тушунтириб беринг.