Berdaq atindaǵi Qaraqalpaq Mámleketlik Universiteti Ximiya texnologiya fakulteti 2d- ximiya topari studenti Saparbaeva Húrziyaniń Fizikaliq ximiya páninen

A→L+…

(1)teńlemedegi zatlar konsentratsiyasi ornina olardiń mollar saninan paydalanayiq. Reakciya baslanbastan aldin V kólemde (t=0) A zattiń mollar sani a ǵa teń desek,t waqit ótkennen keyingi mollar sani x ǵa teń.A zattiń t waqittaǵi muǵdari (a-x) molǵa teń boladi,nátiyjede,

C0 =a/V C=(a-x)/V hám dC/dt=-1/V*dx/dt

boladi,bunda C0 hám C lar dáslepki zattiń baslanǵish hám t waqittaǵi konsentratsiyalari.

boladi,bunda C0 hám C lar dáslepki zattiń baslanǵish hám t waqittaǵi konsentratsiyalari.

Alinǵan nátiyjelerdi (1) menen salistirsaq,

-d[A]/dt=d(a-x)/dt=dx/dt=k1 (a-x) (2)

kelip shiǵadi.

Egerde (2) ni tómendegishe jazsaq:

dx/a-x=k1 dt (3)

hám oni 0 den x hám 0 den t araliqlarinda integrallasaq

lna-ln(a-x)=lna/a-x=k1 t (4)

payda boladi. (4)den birinshi tártipli reakciya tezligi turaqlisi k1 di tabiw múmkin.

payda boladi. (4)den birinshi tártipli reakciya tezligi turaqlisi k1 di tabiw múmkin.

k1 =1/t*ln(a/a-x) (5)

Birinshi tártipli reakciyalarǵa tómendegilerdi kórsetiw múmkin:

1.Eki metil efirdiń tarqaliwi

CH3 -O-CH3 →CH4 +H2 +CO

2.Quramali efirdiń suyiltirilǵan eritpedegi gidrolizi

CH3COOC2H5 +H2O→CH3COOH+C2H5OH

Bul reakciyada suwdiń muǵdari kóp bolǵanliǵi sebepli, oniń konsentratsiyasi ózgermey qaladi dep esaplanadi. Soniń ushin da bul siyaqli reakciyalardi “psevdomonomolekulyar” reakciyalar dep ataladi.

Ekinshi tártipli reakciyalar. Ekinshi tártipli reakciyalarǵa túrli fazalarda bolatuǵin gomogen reakciyalardi misal etip aliwimiz múmkin.Máselen,quramali efirdiń sabinlaniwi hám eterifikatsiya reakciyalari:

Ekinshi tártipli reakciyalar. Ekinshi tártipli reakciyalarǵa túrli fazalarda bolatuǵin gomogen reakciyalardi misal etip aliwimiz múmkin.Máselen,quramali efirdiń sabinlaniwi hám eterifikatsiya reakciyalari:

RCOOR1+NaOH→RCOONa +R1OH

CH3COOH+C2H5OH→CH3COOC2H5 +H2O

Gaz fazada bolatuǵin birigiw reakciyalari: