Berdaq atindag'i Qaraqalpaq Mamlekettik Universetetinin' "Dene madeniyati" fakulteti

Berdaq atindag'i Qaraqalpaq Mamlekettik Universetetinin'
"Dene madeniyati" fakulteti
2-basqish studenti
Saduakasov Qojakeldinin'
Alisher Nawayi do'retuwshiligi ham o'miri taqiribinda tayarlag'an
PREZENTATSIYASI
O’zbek a’debiyati tilge aling’aninda g’a’zel mu’lkinin’ sultani Alisher Nawayi do’retiwshiligi onin’ jaratqan obrazlari ko’z aldimizdan o’tedi.
Joqaridag’i pikirler dawami sipatinda “Ma’mlekette, millet ju’reginin’ kardiologiyasin ko’rsetiwshi a’debiyat penen ko’rkem o’ner joqari da’rejege alip shig’ilmasa ol millet ulli dep ta’n alinbaydi”- degen qazaq a’debiyatinin’ ko’rnekli wa’kili G’abit Musiripovtin’ danaliq pikirerin aytip o’tsek orinli.
Alisher Nawayi o’zbek milletin joqari da’rejege ko’terdi.Miynetlerinde da’wir shinlig’in watan sezimin, gozzaliq a’lemin su’wretledi.
Sonliqtanda prezidentimiz I. Karimov “Alisher Nawayi xalqimizdin’ sanasi ha’m oy pikiri ko’rkem ma’deniyati tariyxinda pu’tkil bir da’wirdi quraytug’in ulli shaxs, milliy a’debiyatimizdin’ maqtanishi dan’q abirayin du’nyag’a tanitqan o’lmes so’z do’retiwshisi bolip tabiladi”-dep [3]“Joqari ma’nawiyat-Jen’ilmes ku’sh”, atli miynetinde Nawayi kelbetin filosofiyaliq du’nyasin bayanlaydi.
Tu’rkiy poeziyasi shig’is klassikleri arasinda so’zden qulamaytug’in ima’rat qurdi ha’m jeti juldizdin’ birine aylandi.
O’tkir qa’lemi arqali pu’tkil a’lemdi oyata alatug’in da’stan , g’azeller do’retti. Sonliqtanda O’zbekstan qaharmani shayir AOripov :
“Temir ushi jetpegen jerdi
Qa’lem ushi menen aldi Alisher “[4]- dep ta’riypleydi.
Nawayi lirikasin to’rt kitaptan iba’rat “Mag’analar g’aziynesi” aship bergen bolsa, “Fazuli arbaa” jil ma’wsimlerinin’ gozzallig’in su’wretlengen bolsa, birinshi xalifaliqtan bolg’an Hazrat Alidin’ 266 hikmetli ga’pi rubayi formasinda bayanlag’an ,“Nazm ul-javohir” (Hikmatli so’zlar manzumasi)siyaqli do’retpeleri poetikaliq talantin ko’rsetti.
Pa’k hu’jdan, jaqsiliq Nawayi do’retiwshiliginin’ basli bag’dari. Onin’ oy ta’rezisinde o’mirde kerekli insan bolip jasaw urani o’lshendi, alg’a su’rildi.
yag’niy; Iyele tezden sen o’nerdin’ tu’rin,
Waqit jetkizbeydi-ushqan jildirim,
Bul u’lken ba’ygiden keshikken adam
Uyqidan qalg’anday aldanar mudam
Shax boliw sha’rt emes sha’rtli insan bol
Biraq bul du’nyag’a kerek insane bol
Demek bul qatarlar arqali o’tip atirg’an ha’r bir waqittan o’mir dep atalatug’in birliktin’ payda boliwin ha’m biykarg’a o’tkermewdi tu’sindiredi.
En’ tiykarg’isi Nawayi do’retiwshiligi elge pidayi sadiq persent boliwdi, ju’rekte watan tuyg’isin saqlawdi u’yretedi.
O’zime japa qilsa bir ma’rtebe “waq” dermen,
Biraq elge japa qilsa min’ ma’rtebe “dat” dermen.
Ya’ki “Adam bolg’an adamnin’ xaliq g’aminan basqa g’ami bolmawi kerek” –degen ruwhiy suw menen suwg’arilg’an qatarlar arqali shin ma’nistegi xaliq perzenti ekenligin an’laysan’.
Neshshe a’sirler burin aytilg’an bul so’zler bu’gingi da’wirdede o’z ku’shin qunin joytpag’an. Bul bizdi watandi su’yiwge onin’ ma’pin ha’mme na’rseden u’stin qoyiwg’a bag’darlaydi. Alisher Nawayinin’ Temuriy shaxzadalarinan esaplang’an Xusayn Bayqara menen doslasiwinin’ o’zi bizge dos tan’lawdin’ u’lgisin ko’rsetedi.