Berdaq atinda

1- tapsırma. Gáptegi anıqlawıshlardı dúzilisi boyınsha qaysı túri ekenin anıqlań.

Hár birimizge maqpal kórpe tabıldı. (T.Q.) eki jaǵınan kúshli palwanlar da boldı. (T.Q.) Jumabaydıń úlken qara kózlerine quwanısh jasları kóńgeylendi. (T.Q.) Úlkennniń de, kishiniń de, xiywalınıń da, qaraqalpaqtıń da, pútkil Xorezm shuqırına jıynalǵan barlıq tamashagóylerdiń tilegi ernazardıń jeńisi. (T.Q.)

2-tapsırma. Tolıqlawıshtıń túrlerin, qaysı sóz shaqabınan ańlatılǵanın túsindiriń.

Góne arshasın ashıp, ishinen aydınlı kóylek shıǵarıp, Perxanǵa uslattı. (T.Q.) onı kútá taynapır kók ógiz kóterip turıptı (T.Q.) Bıyılǵı egis diyxanlardı biriktirdi. Ol Dospanǵa gúmis teńge uslattı. Usı sálemnamalar qaraqalpaq eliniń qos tayanıshı Begis hám Mırjıqqa. (T.Q.) Hár birinde tórt-bes túpten qara talları bar. (T.Q.) onıń sózi ernazarǵa jaǵıńqıramadı.

3-tapsırma. Pısıqlawısh hám onıń túrlerin anıqlań.

Átirapqa jalt-jalt qaraydı. (K.S.) ekewiniń ortasında jetekke alǵan bir salt at bar. (K.S.) ótemurat tań ala gewgimde ılashıǵınan maydanǵa shıqtı da, dárya boyına qaray júrdi. (K.S.) Búginnen baslap mektepke qatnamasın! (K.S.) ótemurat ayaǵın dik-dik basıp, awılǵa qaray tarttı. (K.S.) Aral teńizi jaqtan kóterilip kiyatırǵan qara bult awıldıń ústinen dawıllatıp ótip atır. (K.S.) Adım atsa aldınan gúdi shıǵadı. (K.S.) Búrkit qartaysa tıshqan awlaydı degen. Ótemurat qırǵawıldı bermese de, adamlardıń kózinshe jazısıp maqtaǵanǵa mardıyıp qaldı.

Qadaǵalaw ushın sorawlar

1. 
   Tolıqlawıshtıń mánisine qaray túrleri?
   
2. 
   Anıqlawısh qanday belgilerge iye boladı?
   
3. 
   Jupkerlesiwshi hám ú ylesiwshi anıqlawısh qanday belgilerge iye boladı?
   
4. 
   Pısıqlawısh qanday belgilerge iye boladı?
   
5. 
   Pısıqlawısh mánisine qaray bóliniwi?
   

Ádebiyatlar

1. 
   Баскаков Н.А. Словосочетания в каракалпакском языке. // «Исследования по сравнителной грамматике тюркских языков», III. Синтаксис. М., 1961.
   
2. 
   Da’wletov A., Da’wletov M., Qudaybergenov M. Ha’zirgi qaraqalpaq a’debiy tili. Sintaksis. No’kis, 2009.
   
3. 
   Умаров А. Сопоставительная грамматика руского и каракалпакского языков. Нукус, 1992.
   
4. 
   Kollektiv. Házirgi qaraqalpaq tili. Sintaksis. Nókis, 1996.