Бердаков Д., Сайымбетова Н., Сержанова Г. Талаба Камалов Б

Бердаков Д., Сайымбетова Н., Сержанова Г. Талаба Камалов Б.

ҚОРАҚАЛПОҒИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ШАРОИТИДА БЕТОН ВА ТЕМИРБЕТОН КОНСТРУКЦИЯЛАРНИНГ КОРРОЗИЯЛАНИШИНИ ОЛДИНИ ОЛИШ ЧОРАЛАРИ

Бугунги кунда Қорақалпоғистон Республикаси худудидаги долзарб муаммолардан бири бу бетон ва темирбетон конструкцияларнинг коррозияланиши хисобланади. Коррозияланишнинг келиб чиқиш сабабларини ўрганадиган бўлсак, буларга атмосфера таьсири, ёр-ости сизот сувлари ва тупроқдаги шўрликнинг ўта йуқорилиги сабаб бўлади. Агар бу муаммоларнинг ечимини топсак, бетон ва темирбетон конструкцияларнинг узоқ муддат хизмат қилиши ва коррозияланишини олдини олган бўламиз. Коррозияланишни асосан 4 та тури хозирги вақтда кўпаймоқда.

I тур коррозия. Бу турдаги коррозия сувнинг бетонга сингиб унинг таркибидан ташкил этувчилар, хусусан, сўндирилган оҳак- Са (ОН)2 ни ювиб чиқаради. Бу жараёнга оҳакнинг ишқорланиши дейилади ва бетон учун жуда хавфлидир. Оҳактош эса деярли барча турдаги цементнинг асосий ташкил этувчисидир. Масалан, кимёвий таркиби бўйича портландцемент – 64-68% оҳактошдан, 21-24% кремней тупроғидан, 4-7% лойтупроқдан, 1-3% темир ва магний оксидидан иборат.
1-турдаги коррозиянинг ташқи белгиси - бетоннинг ташқи деворини оқ порошок сифат модда билан қопланишидир.
Бунда кальций гидрооксиди- Са (ОН)₂ ҳаводаги ис гази- СО₂ таъсирида кальций карбонатга- Са CО₃ га айланади:
Са (ОН)2 + СО2 = Са CО₃ + Н₂О
Агарда таъсир қилувчи сувнинг миқдори кам бўлиб ва сув бетоннинг сиртида парланиб турса (бетонга сингмасдан), бунда кальций гидрооксиди- Са (ОН)₂ бетон таркибида қолади ва бу жараён бетоннинг ўз-ўзидан даволаниши дейилади.
1-турдаги коррозиянинг асосий кўрсаткичи кальций гидрооксидининг эриш тезлигидир.
Тажрибалардан маълумки, оҳактошнинг дастлабки 16% ишқорланиши бетон мусаҳкамлигини 20%, кейинги 14% эса мустаҳкамликни 50% га камайишига олиб келади. Конструкциянинг тўлиқ бузилиши оҳактошнинг емирилишининг 35-50% миқдорига тўғри келади.
Бетоннинг 1-тур коррозияга бардошлилигини баҳолашда асосий омил сифатида бетоннинг зичлиги ва цементнинг таркиби (унинг таркибидаги оҳактошнинг камлиги) муҳимдир.
Шундай қилиб, 1-тур коррозия - бу бетоннинг ишқорланиши. Бино ва иншоотларни коррозиянинг бу туридан сақлаш, конструкцияни сув таъсиридан сақлаш, гидроизоляция ишларини бажариш, сизот сувларини қочиришдан иборат.