Benzolning suvdagi va kungaboqar moyining

№6 Laboratoriya jumisi. Mikrogeterogen sistemalar
1-ta’jiriybe. Benzoldin’ suwdag’i ha’m ku’ngebag’ar mayinin’

suwdag’i emulsiyalarin aliw
Benzoldi suw menen qatti aralastirilg’anda emulsiya payda boladi. Lekin ol tez g’ana eki qabat payda qiladi. Joqaridag’i aralastiriwlar emulgator qatnasinda a’melge asirilsa emulsiya turaqlasadi. Emulgator sipatinda sabin tuwri keledi. Sabin molekulasi polyarli xarakterge iye. Bunda polyarliliqti sabing’a –COONa topari beredi. Ol elektrolitik dissotsilanadi:

R –COO^– ha’m Na⁺ ionlarin payda qiladi.

Benzol menen suwdi qatti silkigende sabin molekulalari tamshilar sirtina adsorbilanadi ha’m –COONa toparlari menen suwg’a orientirlenedi.

-COONa toparlarinan Na⁺ ion ajiraladi ha’m tamshilar zaryadlanip qaladi. Na’tiyjede emulsiyanin’ stabilligi artadi. Benzoldin’ suwdag’i emulsiyasi bo’lekshelerinin’ du’zilisin sxema ta’rizde to’mendegishe ko’rsetiw mu’mkin:

n(R-COONa) → nRCOO^– + nNa⁺[C₆H₆]_m + nRCOO^– + nNa⁺ → {[C₆H₆]_m ∙ nRCOO^– ∙ nNa⁺}

Tap usinday analogik sxema menen maydin’ suwdag’i turaqli (bura qatnasindag’i) emulsiyasi payda boliwin tu’sindiriw mu’mkin.
Jumistin’ orinlaniwi: Probkali tsilindrge 50 ml ge jaqin suw quyip, og’an 10ml benzol qosiladi. Jaqsilap aralastiriladi. Emulsiya payda bolmaydi, yag`niy tezde suyiqliq eki qabatqa ajiraladi. Eger 2% li sabin eritpesinen 10ml qosilsa ha’m jaqsilap aralastirilsa g’ana benzol emulsiyasi payda boladi.

4 –5gr burani tartip alip oi 95ml distillengen suwda qizdiriw na’tiyjesinde eritiledi. Payda bolg’an eritpeni shiyshe probkali tsilindrge o`tkerip, onin’ u’stine 2-3ml ku’ngebag’ar mayinan qosiladi ha’m jaqsilap aralastiriladi. Turaqli emulsiya payda boladi.

№ 7 Laboratoriyalıq jumıs. Микрогетероген системалар.

Emultsiyalar ha’m olardi tayarlaw.
Reaktiv ha’m a’sbap u’skeneler. Ha’r qiyli ko’lemdegi kolbalar, probirkalar, kapillyar tu’tilshe, sabin eritpesi, belok eritpesi, o’simlik mayi, izoamil spirti.

1-ta’jribe. U’sh probirka tayarlap, birinshisine 5 ml suw, ekinshisine 5 ml sabin eritpesi, u’shinshisine 5ml belok eritpesinen quyiladi. Ha’r qiyli probirkag’a 3-5 tamshidan o’simlik mayi quyip, jaqsilap shayqatiladi. Emulsiyanin’ payda boliwi ha’m olardin’ buziliw tezligin gu’zetin’

Payda bolg’an emulsiyalardin’ turaqlilig’inini ha’r qiyli boliw sebebin tu’sindirin’.

2-ta’jribe. Bunin’ ushin, birinshi kolbag’a 10 ml 2% li natriy oleat eritpesinen, ekinshi kolbag’a 10 ml distillengen suw quyip, ha’r bir kolbag’a 10 ml den benzol yaki toluol qosiladi. Kolbalardin’g awzi tig’in meneb bekitilip, bir jinsli emulsiya payda bolgansha shayqatiladi.

3-ta’jribe. Bul ushin jelatinanin’ 0,5% li suwdag’i eritpesi tayarlanadi. Tayarlang’an eritpeden 20 ml alip temperaturasin 40 S g’a jetkizip aralastirip turip u’stine az-azdan 30 ml a’trapinda toluol qosiladi. Emulgirlaw toxtag’annan son’ emulsiyani 1-2 saatqa qoyiladi. Sol waqitta emulsiya qoyulanadi. Idisdan to’gilmeytug’in da’rejede qatip qaladi. Lekin isitilsa yaki shayqatilsa ja’ne suyultiriladi. Emulsiyalarnin’ bunday qa’siyetleri, dispersion ortaliq rolin oynawshi jelatina zollardin’ tiksotrop xarakterine iye ekenligin bildiredi. Usi jol menen kerosinnin’ suwdag’i emulsiyasin ha’m aliwh mu’mkin.