Bekchonov X. U, Bekchonov M,X

Mustaqil ish yuzasidan topshiriqlar.
1. Mustaqil ishning asosiy mazmuniga tayangan holda, o’rganilgan bilimlar asosida muskullar tizimi haqida quyidagi mavzularda referat tayyorlash:
2. Organizm uchun muskullarning ahamiyati.
3. Muskullarning embrional rivojlanishidagi o’ziga xos o’zgarishlari va turli guruh muskullarining bosqichma-bosqich rivojlanishi.
4. Muskullarni tizimli kimyoviy tarkibi.
5. Fatsiya va paylarni ahamiyati.
6. Muskullarning qisqarish turlari va kuchi.
7. Muskullarning rivojlanishida jismoniy mashqning ahamiyati.
8. Gavda muskullarining joylashishi va ahamiyati.
9. Muskullarning tuzilishini chizma bilan ifodalang.
10. O’zlashtirgan bilimlar asosida test variantlari tuzish.
Mustaqil ishning asosiy mazmuni:
1.Muskullarning tuzilishi tarkibi va ularning vazifasi yuza, o’rta va chuqur joylashgan muskullarning o`ziga xos xususiyatlari. Bu muskullarning hammasi juft holda uchraydi. Tananing barcha qismida joylashgan muskullar chuqur va yuza muskullari kiritiladi.
2.Muskullarning shakli va fastsiyalar. Muskullar uch asosiy shakli, ya'ni uzun, qisqa va keng shakllari bor. Uzun, urchuqsimon muskullarda markaziy qismi muskul qorinchasi bo’lib, u muskulning uch tomirlarida torayadi va uning pay qismi bilan tutashadi.
3.Proksimal tomondagi pay boshchasi, distal tomondagi pay dumi deb ataladi. Muskullarning bunday xillari, odatda, qo’l va oyoq suyaklarida bo’ladi.
4.Qisqa muskullar umurtqalar orasida joylashadi. Ular umurtqa pog’onasi atrofidagi chuqur qavatlarda ko’p bo’ladi. Ularning eni va uzunligiga ham juda katta emas.
5.Keng yassi muskullar ko’proq gavdada bo’ladi. Qorin muskul, ko’krak va orqaning yuza muskullari keng muskullarga mansubdir; ular nisbatan qalin emas. Ularning pay qismi keng va yassi bo’lib, yupqa plastinkadir; yassi va keng paylarning ana shunday plastinkalari aponevrozlar deb ataladi.
6.Ba'zi muskullar suyakning turli qismlaridan yoki skeletning turli suyaklaridan alohida shaklida boshlanadi. Bu boshchalar so’ngra bir qorincha hosil qiladi. Shunga muvofiq ravishda ikki boshli, uch boshli, to’rt boshli muskullar bo’ladi.
Ba'zi muskullarning ikki qorinchasi bo’lib, ular o’zaro pay yordami bilan birikadi; bunday muskullar ikki qorinli deb ataladi.
Ba'zi muskullarning pay qismi ularning uchlarida emas, balki muskulning deyarli butun uzunligi bo’ylab o’rnashgan bo’ladi va muskul tolalari payga faqat bir tomondan burchak hosil qilib tutashadi.
Bunday muskullar bir patli deb ataladi. Agar tolalar payga har ikki tomondan tutashsa, unda bunday muskullar ikki patli deb ataladi.
Ba'zan muskul qorinchasida payning ingichka ulagichlari uchraydi, ular muskulning umumiy shaklini uzgartirmaydi (masalan: qorinning to’g’ri muskul).
7.Hamma muskullar yupqa biriktiruvchi to’qimali parda fastsiyalar bilan o’ralgan bo’ladi. Ular har qaysi muskulni alohida, shuningdek muskul guruhlarini (masalan, bukuvchi, yozuvchi va boshqa guruh muskullarni) va tananing ba'zi qismlaridagi muskullarni (yelka, bilak, son, boldir va boshqa muskulllarni) o’rab turadi. Bular haqiqiy fastsiyalar deb ataladi.
Ularning yumshoq biriktiruvchi to’qimali toladan tuzilgan teri osti fastsiyalari bilan almashtirib yubormaslik kerak. Teri osti fastsiyalari teri osti kletchatkasining bir qismi bo’lib, teri osti yog’ qatlami tagida joylashadi va uni tana ichkarisida yotuvchi to’qimalardan ajratib turadi.
Haqiqiy fastsiyalar teri osti fastsiyalaridan ancha zichroq bo’lib, fibroz deb atalgan zich biriktiruvchi to’qimadan tuzilgan. Ular muskullarni o’rab olib, ular uchun o’ziga xos o’rindiq hosil qiluvchi ozmi-ko’pmi miqdordagi plastinkalarga parchalanib ketishi mumkin. Muskullar orasiga chuqurroq kiruvchi fastsiya plastinkalar-tana ichkarisida joylashgan fastsiyalar deb ataladi. Haqiqiy fastsiya tananing ba'zi qismlarida, ayniqsa oyoq va qo’lda suyakka yetib suyak usti pardasi bilan birikib ketuvchi plastinka shaklidagi o’simta hosil qiladi. Bunday o’simta muskul guruhlarini bir-biridan ajratib turadi va muskullararo to’siq deb ataladi.
Fastsiyalar ayrim muskullar yoki muskul guruhlari orasida o’simtalar hosil qilib, muskullarning har tomonga qarab siljishini qiyinlashtiradi. Fastsiyalarning zichligi va mustahkamligi tananing turli qismlarida turlicha bo’lib, u o’zi qoplab turgan muskullarning kuchiga bog’lab bo’ladi. Ayniqsa, qo’l va oyoq fastsiyalari rivojlangan bo’ladi. Fastsiyalar muskullarning boshlanadigan va yopishadigan joyi bo’lib ham xizmat qilishi mumkin.
Ko’p hollarda, muskullar orasida o’tuvchi asablar, qon tomirlar va limfatik tomirlar fastsiyalar bilan qoplangan bo’ladi. Fastsiyalar ba'zi patologik jarayonlarda, masalan, yiringli shamollashda yiringning tarqalib ketishiga yo’l qo’ymaydi.