Бегона ўтларнинг биологик гуруҳларини ўрганиш ва уларга қарши курашиш чоралари Бегона ўтлар ҳақида тушунча

Бегона ўтларнинг биологик гуруҳларини ўрганиш ва уларга қарши курашиш чоралари

Бегона ўтлар ҳақида тушунча

• Ер юзидаги ўсимликлар дунёси ниҳоятда турли- туман. Шунинг учун уларнинг хусусияти, яшаш жойи, ўсиши, ривожланиши ҳар хил бўлади.
• Маълумки, ёввойи ўсимликлар ер юзида кенг тарқалган бўлиб, асрлар давомида табиий танланиш асосида ўсиб ривожланган. Табиатда ўзи ўсадиган, ривожланадиган, кўпаядиган ва тарқаладиган ўсимликлар ёввойи ўт ёки ёввойи ўсимликлар деб аталади.
• Инсон томонидан экилмайдиган, аммо экинлар орасида ўсиб, уларга зарар етказадиган ўсимликлар бегона ўтлар дейилади. Бегона ўтлар ҳақиқий ва шартли бегона ўтларга бўлинади. Ҳақиқий бегона ўтлар бу экинлар орасида ўсадиган ёввойи ўтлар. Шартли бегона ўтлар етиштирилаётган экиннинг у ер, бу ерида учрайдиган маданий ўсимликлардир. Масалан, пахтазорда учрайдиган маккажўхори, тарвуз, помидор шартли бегона ўт ҳисобланади.
• Баъзи бегона ўтлар алоҳида экин орасида ўсишга мослашган. Масалан, курмак шолипояда, зарпечак дуккакли экинлар орасида ўсишга мослашган.

Бегона ўтлар қишлоқ хўжалигига жуда катта зарар етказади. Улар ҳосил миқдори ва сифатини пасайтиради. Бегона утлар туфайли дунёда ҳар йили 20 млрд. доллар атрофида зарар кўрилади.

• Бегона ўтлар қишлоқ хўжалигига жуда катта зарар етказади. Улар ҳосил миқдори ва сифатини пасайтиради. Бегона утлар туфайли дунёда ҳар йили 20 млрд. доллар атрофида зарар кўрилади.
• Ўзбекистонда эса, ҳар йили 15-20% пахта, 10-20% сабзавот ҳосили кам олинмоқда. Бегона ўтларни чопиқ қилиш пайтида ниҳолларни ўрнидан кўчиб кетиши ва шикастланиши туфайли кўчат қалинлиги камайиб кетади.
• Ҳосилга бегона ўтлар уруғи, мевалари ва барглари қўшилиб кетиши натижасида унинг сифати ёмонлашади. Ғумай, ажриқ, қамиш каби бегона ўтлар билан кучли ифлосланган ерлардаги экинларни парвариш қилиш ниҳоятда қийин кечади.
• Эрта баҳорда ҳали маданий ўсимликлар униб чиқмаганда зараркунандалар бегона ўтларда кўпаяди, кейинчалик маданий ўсимликларга ўтади. Кампирчопон, какра, ғумай каби ўтларнинг уруғларида, органларида захарли моддалар бўлиб, одам ва ҳайвонлар учун зарарли ҳисобланади.
• Канал, ариқ ва бошқа суғориш шохобчаларида ўсадиган бегона ўтлар сувни оқишини сусайтириб, сувнинг бефойда сарфланишига сабаб булади.