Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

gatyk
we tekeleriň 
gatyr
diýen 
tireleriniň adynda saklanyp galypdyr. 
GATYK, GATYR
Ärsarylaryň gurama urugyndaky
gatyk
, tekeleriň togtamyş
bölümindäki
gatyr
tireleriniň ady “gatyşyk”, “ençeme tirelerden
toplanan” ýaly manylarda ýüze çykypdyr. G.I.Karpow gatyr tiresiniň 
ady barada ýazyjy B.Kerbabaýewiň dilden beren maglumatyna
salgylanyp, şeýle ýazýar: goňur tireli bir dul, emma baý aýal, özi ig 
bolsa-da, gapysynda hyzmat edýän guluna durmuşa çykýar. Bu ig 
aýaldan we guldan doglan çagalara gatyr diýip at beripdirler.

---

116
GEREÝ, GEREÝLI, GIREÝLI
Gazaklarda, özbeklerde we türkmenlerde duş gelýän gereý diýen 
tireleri alymlaryň aglabasy mongollaryň 
kerait
taýpasynyň galyndylary 
hasap edýärler. Reşideddin “Taryh ýygyndysy” diýen işinde kereitleri
öz hökümdary bolan we mongollaşan (mongola ýakyn) türki taýpa 
hasap edýär.
XIV asyrda Çingiz hanyň neberesi Togluk-Temir tarapyndan 
esaslandyrylan we Gündogar Türküstany, Daşkent etraplaryny, Jetiögüzi 
hem-de Günorta Sibiri öz içine alan Mogolystan diýen feodal döwletiň
halky türki bolsa-da, oňa mogollar diýen at berilýär. Gereýliler hem 
şol halkyň bir ülüşidir. Mogolystan dagandan soň, gereýliler ýokarda 
ýatlanan halklaryň arasyna siňip gidýär. Ol Türkmenistanda Çeleken 
we Ogurja etraplarynda ornaşyp, giçki orta asyrlarda güýçli türkmen 
taýpasy hökmünde taryhyň sahnasynda peýda bolýar. Gereý, gereýli 
diýen tirelere düýeji, ýomut, teke, gökleň taýpalarynda-da duş gelinýär.
Gereý, gireý sözüniň 
ger, gir
bölegi 
geren
(pamyk taýpasynyň 
düzüminde), 
gerkez
(gökleň), 
gerreý
(agar), 
gerre
(ata),