Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

ak garlyk 
we
 gara garlyk
(bars garlyk) 
diýen uruglar bar. 
Goşçäkmen, ýepbe, 
çerikbaý, alp, gara, kuwat 
(çowdurlarda 
huwat
), 
annabaý
ýaly tire 
atlary garlyklarda-da, beýleki türkmen taýpalarynda-da häzire çenli 
saklanyp galypdyr. Hatda orta asyr garlyklarynyň şäheri bolan 
Gulan

---

114
we 
Merki
(Merkit) şäherleriniň atlary Dänew, Farap we Çärjew illerinde 
ýaşaýan ilatyň tire atlaryna öwrülipdir (bu etrapda häzir Gulançy we 
Merkit diýen obalar hem bar). Orta asyr garlyklarynyň ata watany bolan 
Kätmendagyň (Taňrydagyň bir böleginiň) ady hem Türkmenistanyň ýer-
ýurt we tire-taýpa atlarynda duş gelýär. Dänew ilindäki bir obanyň we 
tiräniň 
Kätmendöwdi
, Darganatadaky bir öwlüýäniň 
Kätmençibaba
, 
Daşhowuzdaky bir obanyň 
Kätmenli
, Ýylanlydaky bir obanyň hem 
Kätmençi
diýen atlary bu aýdylanlaryň aýdyň mysalydyr. Üçünjiden, 
garlyklaryň edim-gylymy, gara öýleriniň bezelişi, etli naharlaryň 
taýýarlanyşy, hatda keşde we nagyşlarynyň aglabasy hut beýleki türkmen 
taýpalarynyňky bilen gaty meňzeşdir. Munuň üstesine, 
garlykgöl
diýen haly nagşy diňe türkmenlere mahsus hasaplanýar. Dördünjiden, 
Buhara welaýatynyň Alat ilindäki garlyklar özlerini häzir hem türkmen 
hasaplaýarlar, hatda olar ýakyn wagtlara çenli diňe şu etrapdaky 
türkmen taýpalary bilen gyz alyp-berşipdirler. Galyberse-de, garlyk 
şiwesi türkmen şiwelerine, ylaýta-da Samarkant welaýatyndaky Nurata 
türkmenleriniň gepleşigine ýakyndyr. Bu aýdylanlar garlyklaryň we 
beýleki türkmen taýpalarynyň gadymy köküniň birdigine güwä geçýär.
Garlyklaryň etnik ady gadymy alymlary-da, häzirki döwrüň 
taryhçylaryny-da gaty gyzyklandyrypdyr. Meselem, XIV asyryň alymy 
Reşideddin we onuň işinden peýdalanyp kitap ýazan soňky alymlar 
bu adyň döreýşini şeýle düşündirýärler. Oguz han Gur we Garçystan 
welaýatlaryna eden ýörişlerinden dolananda, dagda uly gar ýagýar. Şol 
sebäpli birnäçe maşgala göçden yza galýar. Olara Oguz han 
Garlyk
(“Garly”) diýip at dakýar. Şol galan garlyklaryň nebereleri hem soň uly 
taýpany emele getiripdirler.
Nemes alymy G. Dörfer garlyk etnonimini