|
Kredit uyushmalari- Ular jamiyat tomonidan maxsus bank xizmatlarini ko'rsatish uchun jamoat tomonidan yaratilgan bank turi. Ular jamoatchilikka emas, balki o'z a'zolariga xizmat qilish uchun ishlaydi. Ular foyda olish uchun ishlashi mumkin yoki bo'lmasligi mumkin.Ular boshqa odamlar omonat sifatida qo'ygan pullaridan foydalangan holda shaxsiy kredit shartlarini taklif qilishadi. Agar kimdir qarzga muhtoj bo'lsa, uni oladi, chunki kooperativ uchun boshqa odamlar tomonidan taqdim etilgan mablag'lar mavjud.
Birjalar-Ular korporativ aktsiyalarni sotib olishning uzoq jarayonini soddalashtiradi. Ular odamlar aktsiyalarga buyurtma berishlari mumkin bo'lgan ajoyib platformalar sifatida harakat qilishadi.Ushbu buyurtmalarni to'lagandan so'ng, fond bozori ushbu pullarni korporatsiyalar aktsiyalarini sotib olishga sarflaydi.Xaridor kerakli aktivlarni oladi, korporatsiyalar esa mablag'larni oladi. Ular investitsiya dunyosining moliyaviy vositachisi hisoblanadi.
2.Moliyaviy nazorat.
Eng avvalo nazorat sóziga ta'rif beradigan bòlsak, Nazorat-biror bir ishning, ahvoli subyektlarning holati va shu kabilar ustidan kuzatish, tahlil taqdid qilish kabi faoliyat bo'lib davlat tomonidan belgilangan qoidalarga amal qilish tushuniladi.Moliyaviy nazorat iqtisodiy kategoriya sifatida moliyaga ob’ektiv xos boigan nazorat xususiyatining amalda namoy
1.barcha iqtisodiy sub’ektlarning moliyaviy qonunchilik vamoliyaviy intizomga rioya qilishi ustidan maxsus tashkil etilgannazorat organlarining qat’iy tartibga solingan faoliyati
2.moliyaviy operatsiyalarning samaradorligini va maqsadgamuvofiqligini ta’minlash maqsadida makro- va mikrodarajada moliya hamda pul oqimlarini boshqarishning ajralmas qismi.
Oliy nazorat organlari xalqaro tashkiloti (INTOSAI) ning 1977 yildadi IX Kongressi, Lima deklaratsiyasi (1-modda. "Nazoratning maqsadi“) Nazoratni tashkil etish ijtimoiy moliyaviy mablag’larni boshqarishning zaruriy elementi hisoblanadi, chunki bunday boshqaruv jamiyat oldidagi mas’uliyatni keltirib chiqaradi. Nazorat shunchaki maqsad bo’lib qolmasdan, balki tartibga solish tizimining ajralmas qismidir, uning maqsadi ahvolni to’qrilash choralarini ko’rish, ayrim hollarda aybdorlarni javobgarlikka tortish, yetkazilgan zarar uchun tovon undirib olish yoki kelgusida bunday buzilishlarning oldini olish yohud kamaytirish imkoniyatiga ega bo’lish uchun imkoni boricha dastlabki bosqichda qabul qilingan standartlardan chekinishlarni va qonun qoidalarining buzilishlarini, moddiy resurslarning samaradorligi va tejab sarflanishini aniqlashdan iboratdir.Moliyaviy nazorat tashkil etish tamoyillari (INTOSAIning Lima deklaratsiyasida belgilangan)
1.Mustaqillik; 3.Kompetentlik(layoqatlilik);
2.Obyektivlik; 4. Oshkoralik
Moliyaviy nazorat o‘z ichiga quyidagi tekshiruvlarni oladi:
• iqtisodiy qonunlaming talablariga rioya etish (MDni taqsim-lash va qayta taqsimlash porporsiyalarining optimalligi);
• byudjet rejasini tuzish va ijro etish (byudjet nazorati);
• korxona va tashkilotlar, byudjet muassasalariga tegishli bo'lgan mehnat, moddiy va moliyaviy resurslardan samarali foydalanish;
• o'zaro soliq munosabatlari.
Taraqqiy etgan mamlakatlarda moliyaviy nazorat tizimi, asosan,ir tipda bo'lib, quyidagi qismlardan tashkil topadi:
bevosita mamlakatning parlamenti yoki prezidentiga bo'ysunuvchi hisob palatasi. Bu tashkilotning bosh maqsadi davlat mablag'larining sarflanishi ustidan umumiy nazoratni o'rnatishdir;
asosan soliqli daromadlaming davlat xazinasiga kelib tushishini nazorat qiluvchi va mamlakat prezidenti, hukumati yoki moliya vazirligiga bo'ysunuvchi soliq muassasi;
quyi tashkilotlami tekshiruvchi va taftish qiluvchi davlat tashkilotlari tarkibidagi nazorat qiluvchi organlar;
hisobot hujjatlarining ishonchliligini va moliyaviy operatsiyalarning qonuniyligini tijorat asosida tekshiruvchi davlatdan tashqari nazorat xizmatlari;
asosiy vazifasi xarajatlarni qisqartirish, moliyaviy oqimlarni optimallashtirish va foydani oshirish bo'lgan ichki nazorat xizmatlari.
Do'stlaringiz bilan baham: |
