Baxtiyor mengliyev

Mantiqiy mushohada uchun 
1.Nega  yozma  nutqda  beixtiyor  dorixona,  sinov  daftarchasi, 
shifoxona (kasalxona), bekat so‘zlarini yozamiz-u, og‘zaki nutqda 
apteka,  zachyotka,  bolnitsa,  ostanovka  so‘zlarini  aytamiz? 
Sabablari nimada?  
2.Jarohat  va  yara  so‘zlari  o‘zaro  sinonimmi  yoki  uyadoshmi? 
Lug‘atlardan foydalanib javob berish ham mumkin. 
 
Til  leksikasida  yangi  so‘zlarning  hosil  bo‘lishi  turli  yo‘llar 
bilan sodir bo‘ladi: 
1) yangi so‘z yasalishi: 
2) so‘zning yangi ma’no kasb etishi; 
3) bir turkumdan boshqasiga o‘tish.  
Mazmun plani nuqtayi nazaridan til leksikasi farqlanadi: 
108

---

1) 
mustaqil  so‘zlar  (atash  vazifasini  bajaradi)  va  nomustaqil 
so‘zlar (bunday vazifaga ega emas); 
2) 
mavhum  so‘zlar  (umumlashma  ma’nolarni  ifodalaydi)  va 
aniq  so‘zlar  (muayyan  tushunchalarni  ifodalaydi).  Mustaqil  va 
nomustaqil  so‘zlar  tizimida  ham  uzluksizlik  mavjud.  Unga  ko‘ra, 
mustaqil  so‘zlar  nomustaqil  so‘zlarga  aylanadi  yoki  ularning 
vazifasini muvaqqat bajaradi; 
1) 
sinonimlar (bir tushunchani turli tomondan ifodalaydi); 
2) 
antonimlar (zid tushunchalarni ifodalaydi); 
3) 
giponimlar (tur-jins tushunchalarini ifodalaydi); 
Ifoda  plani  nuqtayi  nazaridan  omonimlar,  omograflar, 
omofonlar, paronimlar farqlanadi.  
Til leksikasida uslubiy xoslanish alohida ahamiyatga ega.  
Til 
leksikasida 
frazeologizmlar 
alohida 
o‘rin  tutadi. 
Frazeologizmlar  leksikalizatsiya  hodisasining  yorqin  namunasi. 
So‘z  birikmalari  ma’nolari  ixtisoslashib,  bir  so‘z  ma’nosiga  teng 
ma’no  ifodalashga  o‘tadi.  Iboralar  shaklan  so‘z  birikmasiga 
o‘xshaydi, lekin til leksikasiga mansub bo‘ladi.  
Leksikani  qayd  etuvchi  soha  leksikografiya  bo‘lib,  uning 
nazariy va amaliy, an’anaviy va zamonaviy ko‘rinishlari mavjud.