Baxtiyor mengliyev

Shaxmat – o‘ynash qobiliyati – o‘yin 
Lison – nutq qobiliyati – nutq 
Shaxmat donalari va ularning yurish imkoniyati  o‘ynovchining 
barchasi  uchun  umumiy  bo‘lganligi  kabi  lisondan  foydalanishda 
ham shu tilda so‘zlashuvchilar teng huquqli. 
Lison  va  shaxmat  qurilmalari  o‘zaro  qiyoslanadigan  bo‘lsa, 
avvalo,  ularning  birliklari  orasida  umumiy  o‘xshashliklar  borligini 
ta’kidlash lozim.  Har ikkala qurilma ham birliklar sistemasi va bu 
birliklarning o‘ziga xos vazifalari bilan ish ko‘radi. Bunda ma’lum 
qoida  va  qonuniyatlarga  tayaniladi.  Har  ikkala  holatning  ham 
ishtirokchisi  inson,  ular  har  ikkala  faoliyatda  ma’lum  bir 
imkoniyatni  ishga  soluvchilardir.  Shu  boisdan  shaxmat  taxtasi, 
uning  donalari,  ya’ni  shaxmat  o‘yinining  tashqi,  moddiy  tomonini 
lisoniy  birlikning  tashqi  tomoniga,  shaxmat  o‘yini  qoidalari  – 
donalarining  joylashuvi,  harakat  qoidalari,  ya’ni  shaxmat 
o‘yinining ichki tomoni haqidagi tasavvurlarni lisoniy birliklarning 
mazmun mundarijasiga qiyoslash mumkin.