Baxriddinova n. M. Zaripova m. D

Nazariyma`lumotlar 
Changlar, ularningturlarivaasosiyxossalari
Agar atmosfera havosi yoki gaz tarkibida qattiq modda (metall, minerallar, tuproq, 
yog’och va b.) zarrachalari mavjud bo`lsa, unda bu sistema chang deb ataladi.Chang 
zarrachalarinig o`lchami 
5-10 mkm
atrofida bo`lishi mumkin. Ularning o`lchami qancha kichik 
bo`lsa, nafas olish yo`llari, burun, ko`z, quloq, og’iz bo`shlig’idagi shilliq pardalar orqali ham
organizm gaz singib borishi shuncha oson bo`ladi, Natiijada turli kasalliklar kelib chiqishi 
mumkin.

---

102 
Changlarningtabiativakelibchiqishigaqarab, 
2 guruhga
bo`linadi. 
1.Tabiiy changlar.
Inson, o`simliklar va hayvonot olamida paydo bo`ladigan changlar, 
koinot changlari, vulqonlarning otilishi va zilzila natijasida paydo bo`ladigan changlar inson 
faoliyatiga bog’liq emas. Shuning uchun ularga tabiiy changlar deb ataladi.
2. Sun`iy changlar.
Sanoat korxonalarida, qurilish, transport, energetika, qishloq 
xo`jaligi va boshqa tarmoqlarda inson faoliyati natijasida paydo bo`ladigan changlar. 
Shuni alohida ta`kidlash kerakki, hozirgi paytda tabiiy atrof- muhitning tabiiy changlar 
bilan ifloslanishiga nisbatan, uning sun`iy changlar bilan ifloslanishi jadallashib borayapti. 
Kimyoviy 
vamineralogiktarkibigaqarab, 
changlar
quyidagi 
5 
taasosiyguruhlargabo`linadi. 
1.Organik changlar.
Bu guruhga yog’och, paxta, pilla, teri, qog’oz, plastmassa, turli 
o`simliklar va ularni qayta ishlash paytida paydo bo`ladigan changlar kiradi. 
2.Anorganikchanglar.
Buguruhgatuproq, ohak, marmar, granit, tsement, ganch, 
ma`danlarvaularniqaytaishlashpaytidapaydobo`ladiganchanglarkiradi. 
3.Zaharli changlar.
Bu guruhga asosan kimyo sanoati korxonalarida (masalan, azotli, 
fosfatli, kaliyli o`g’itlar ham dalok-bo`yoq ishlab chiqarish korxonalarida) paydo bo`ladigan 
changlar kiradi.