Batafsil bayon etilgan



Download 1,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/194
Sana13.01.2022
Hajmi1,65 Mb.
#357446
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   194
Bog'liq
xronologiya va metorologiy

Umar  Xayyom. 
Sharqning  eng  yirik  rasadxonalaridan  biri  bo'lgan  Isfaxon  rasadxonasini 
1076-yili  Umar  Xayyomning  iltimosiga  ko'ra  Malikshoh  qurdirgan  edi.  Olim  bu  rasadxonada 
olib  borilgan  ko'p  yillik  kuzatishlari  natijasida  o'zining  «Malikshoh  ziji»  asarini  yozadi.  Umar 
Xayyomning xronologiya faniga qo'shgan katta hissasi kalendar islohotiga tegishlidir. Malikshoh 
Umar Xayyomga  yil boshi  Navro'zga, bahorgi  tengkunlik bilan mos  tushadigan  yangi  kalendar 
tuzishni  topshiradi.  Umar  Xayyom  bu  davrda  qo'llanib  kelingan  mashhur  Yulian  kalendarining 
xatosi 128 yilda bir kunga teng ekanligi va bu xatoni takrorlamaslik uchun, yangi kalendarning 
kabisa  yillarini  yangi kombinatsiyada tuzishni taklif qiladi. Yangi kalendar loyihasiga ko'ra har 
o'ttiz uch yillik davrning dastlabki yigirma sakkiz yilida kabisa yillari xuddi Yulian kalendaridek 
yetti  kabisa  yildan,  sakkizinchi  kabisa  yili  esa  odatdagidek  uch  yildan  so'ng  emas,  to'rt  yildan 
so'ng  beshinchi  yili  qabul  qilinadigan  bo'ldi.  Natijada,  Umar  Xayyom  tuzgan  kalendarning  yil 
uzunligi  365  sutka  5  soat  49  minut  5,5  sekundga  teng  bo'ldi.  Ayni  vaqtda  Umar  Xayyom 
kalendarining  xatoligi  aniqlangan  bo'lib,  u  19,5  sekundni  tashkil  etdi.  Bu   kalendardagi  xatolik 
4500  yildagina  bir  sutkani  tashkil  qiladi.  Mazkur  natija  kalendar  qanchalik  mukammal 
tuzilganligidan dalolat beradi. 
Umar  Xayyom  kalendari  Malikshoh  tomonidan   1079-yil   (hijriy qamariy  471-yil)da  
qabul   qilindi.   Umar  Xayyom  kalendari   Eronda XIX asrning o'rtalariga qadar qo'llanilgan. 
Bu  kalendar  Umar  Xayyom  kalendari  deyilishi  bilan  birga  Malikshoh  sharafiga  «Jaloliy 
kalendari» ham deb yuritilgan. 
Umar  Xayyomning  xronologiya  faniga  oid  yana  bir  mashhur  asari  «Navro'znoma»dir. 
Asarda  Quyosh  kalendari  tarixi  batafsil  bayon  qilinadi.  Navro'z  kunining  qanday  belgilangani, 
                                                 
3
 A.Do'stov. Hindlarning o‘zidan oshirib.  ―Ma 'rifat‖ gazetasi . 2004 yil  2 iyun. 13- bet. 
4
 Abu Rayhon Beruniy.Tanlangan asarlar.1 t.T., 1968. 10-bet 



Download 1,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   194




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish